Công việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, từ thứ 2 đến thứ 7 đã không còn là chuyện hiển nhiên và lựa chọn duy nhất. Đặt lại câu hỏi vì sao nhiều Gen Z thà ăn bám bố mẹ cũng không muốn làm việc 8 tiếng 1 ngày?
Giới trẻ Hong Kong (Trung Quốc) đang từ bỏ những công việc ổn định nhưng “đơn điệu” để theo đuổi công việc bán thời gian và tự do phù hợp với sở thích. Liệu đây có phải là xu hướng “nằm thẳng” hay một lối đi riêng của Gen Z tại Hong Kong, hay rộng hơn là giới trẻ ở nhiều nơi khác nữa trên thế giới? Đặt lại câu hỏi vì sao nhiều Gen Z thà ăn bám bố mẹ cũng không muốn làm việc.
Từ chối công việc “bình thường” lặp lại
Khi Alex Wong (22 tuổi) lớn lên, cha anh dành phần lớn thời gian ở chỗ làm thay vì ở nhà. Kỳ nghỉ gia đình cũng chỉ giới hạn vào mùa hè. Cha anh đã hứa rằng: Sau khi nghỉ hưu, họ chắc chắn sẽ bù đắp khoảng thời gian đã mất.
Lời hứa đó đã tan vỡ khi ngay sau sinh nhật lần thứ 18 của Wong, cha anh bị chấn thương cột sống dẫn đến liệt. Đó là một khoảnh khắc thay đổi cuộc đời Wong.
Anh nghĩ nếu cha mình đã làm việc không mệt mỏi cho một tương lai không bao giờ đến, thì điều gì có thể ngăn cản điều tương tự xảy ra với mình? Wong chia sẻ: “Trước đây tôi dành phần lớn thời gian để học. Giờ tôi muốn tận hưởng bản thân đủ đầy trước đã và chỉ nghĩ đến tương lai khi bước sang tuổi 30.”
Alex Wong cùng người cha nằm liệt giường.
Sự quyết tâm theo đuổi con đường này của Wong vẫn không lay chuyển, ngay cả khi đối mặt với khó khăn tài chính. Mẹ anh, trụ cột gia đình, không chỉ nuôi cha anh mà còn cả em trai 6 tuổi của anh. Họ cũng phải thuê một người giúp việc nhà từ Indonesia. Wong xoay xở bằng cách làm việc trong kho vài ngày mỗi tháng, chỉ kiếm được 310 đô la Hong Kong (1 triệu đồng) mỗi ngày khi có việc, một mức lương thấp tại thành phố đắt đỏ này. Nhưng anh không vội vàng tìm kiếm một công việc ổn định hơn.
Tư duy của anh không phải là duy nhất. Một cuộc khảo sát liên quan năm ngoái cho thấy trong số những người trẻ (từ 15 đến 29 tuổi) không học hoặc không làm việc, 36% không có kế hoạch đi làm. Thực tế, hiện tượng được gọi là “tang ping”, hay nằm thẳng – một sự phản đối văn hóa làm việc chăm chỉ – đã trở nên phổ biến tại Trung Quốc vài năm trở lại đây.
Khoảng 44% học sinh trung học trong một cuộc thăm dò năm ngoái cho biết họ đang “nằm thẳng” hoặc có kế hoạch làm như vậy. Đối với một số người, đây là câu chuyện về tự do. Đối với những người khác, đơn giản là thấy nhàm chán.
Ken Hui (26 tuổi) đã làm việc toàn thời gian khoảng 6 tháng trước khi nghỉ việc vào năm 2023. Công việc hành chính của anh gắn liền với việc lập kế hoạch thể thao và sự kiện, ban đầu có vẻ thú vị nhưng nhanh chóng trở nên lặp đi lặp lại. Anh nói: “Tôi không muốn quay lại làm việc toàn thời gian vì tôi không muốn công việc của mình quá đơn điệu – lặp đi lặp lại công việc tương tự mỗi ngày (và) tan sở cùng một lúc. Không có cuộc sống.” Giờ đây, anh ấy xoay xở với các công việc tự do, chẳng hạn như nhiếp ảnh.
Ken Hui hiện đang sống cùng bố mẹ.
Trong khi đó, một số Gen Z đang làm việc tự do toàn thời gian hoặc làm nhiều công việc bán thời gian cùng lúc. Họ là một nhóm đang phát triển được gọi là “slashers” – được đặt tên như vậy vì các dấu gạch chéo trong mô tả công việc của họ.
Ví dụ, nghệ sĩ trang điểm Joyce Fung (25 tuổi) cũng là một người làm bánh mì bán thời gian tại một quán cà phê. Cô chia sẻ: “Tôi may mắn vì quán cà phê rất linh hoạt về giờ làm việc. Họ biết rằng tôi là một ‘slasher’ và tôi nhận công việc tự do. Sau khi tôi hoàn thành công việc trang điểm hoặc vào những ngày không có công việc trang điểm, tôi có thể làm việc ở đó.”
Cô ấy không có kế hoạch dừng lại, có lẽ là mãi mãi. Fung nói: “Tôi rất sợ sự nhàm chán. Nếu tôi phải làm việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều mỗi ngày và làm những công việc gần giống nhau, thì đó không phải là cách sống mà tôi mong muốn.”
Liệu Gen Z có phải đang ngày càng mệt mỏi với công việc không và điều gì có thể thúc đẩy họ lựa chọn khác biệt đi như vậy?
Năm 2022, dữ liệu cho thấy Hong Kong đã mất khoảng 116.600 lao động trẻ (từ 18 đến 39 tuổi) trong khoảng thời gian hai năm. Nhiều người đã rời khỏi thành phố hoặc đơn giản là chọn không tham gia lực lượng lao động. Các chuyên gia cho rằng một lý do đằng sau sự thay đổi ở Gen Z là sự an toàn tài chính mà các thế hệ trước đã đạt được. Giám đốc Hiệp hội Sức khỏe Tâm thần Hong Kong Benson Chan nhận định: “Cha mẹ của họ khá giả hơn và không mong đợi thế hệ mới kiếm được nhiều tiền để chăm sóc họ. Thế hệ này không thực sự phải đối mặt với áp lực tài chính.”
Kết quả là, nhiều người trẻ vẫn phụ thuộc tài chính vào gia đình, với đa số vẫn sống ở nhà. Điều này đã tạo ra một từ mới: “những đứa con toàn thời gian”, chỉ những người trẻ tuổi sống với cha mẹ và giúp đỡ việc nhà để đổi lấy tiền trợ cấp. Ngoài túi tiền của cha mẹ, nhiều người thuộc thế hệ Z cũng tập trung vào hiện tại hơn là các mục tiêu tài chính dài hạn.
Wong cho biết hầu hết bạn bè của anh đều có tâm lý tiêu xài trước, làm việc sau. Họ thà kiếm đủ tiền để mua trò chơi, nâng cấp thiết bị và tận hưởng cuộc sống. “Họ chỉ nghĩ đến việc quay lại làm việc khi hết tiền.”
Giám đốc Chan cho rằng việc lớn lên trong một thế giới của mạng xã hội và sự hài lòng tức thì đã khiến Gen Z cảm thấy không hài lòng khi mong muốn của họ không được đáp ứng ngay lập tức. Đồng thời, các mục tiêu tài chính dài hạn dường như nằm ngoài tầm với. Một khảo sát của HSBC năm 2024 cho thấy 61% Gen Z Hong Kong tin rằng việc sở hữu nhà là “xa vời” đối với họ. Xét cho cùng, Hong Kong là một trong những thị trường bất động sản đắt đỏ nhất thế giới: Một ngôi nhà tư nhân trung bình có giá 1,15 triệu USD, tức gần 30 tỷ đồng. Đối với Hui, điều đó dường như không đáng.
Giám đốc Chan tin rằng sự vỡ mộng này còn sâu sắc hơn. Ông nói: “Nhiều bạn trẻ cảm thấy, ‘Nếu dù sao tôi cũng không thể đáp ứng được kỳ vọng, tại sao tôi phải làm việc?'”.
Thời gian dài đại dịch cũng góp phần định hình quan điểm của Gen Z. Nó cắt đứt các tương tác xã hội của họ và làm sâu sắc thêm cảm giác bị cô lập.
Wong đã trải nghiệm điều này trực tiếp. Khi đang học tập tại Trung Quốc đại lục với tư cách là một sinh viên xuyên biên giới, anh thấy mình bị mắc kẹt trong các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt. Wong, người đã trở nên “ẩn dật hơn nữa”, nhớ lại: “Ở các khu phố nhỏ, tất cả các bạn đều bị bịt kín, chỉ có một điểm ra vào. Bạn chỉ có thể sử dụng dịch vụ giao hàng để mua thực phẩm tạp hóa.” Sự cô lập, cùng với áp lực thi cử, đã ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của anh. Ở thời điểm tồi tệ nhất, anh thậm chí còn nghĩ đến việc tự kết liễu đời mình.
Wong cho biết anh cũng tăng cân vì ít ra ngoài hơn.
Giám đốc Chan, người làm việc với những người trẻ tuổi gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, cho biết nhiều người trong số họ phải vật lộn vì “họ phải đối mặt với áp lực từ bên ngoài hoặc thiếu mục tiêu rõ ràng cho tương lai.” Ông nói thêm: “Vì vậy, họ cảm thấy thờ ơ với việc có (thành công) hay không… Họ nghĩ rằng nằm thẳng ở nhà cũng không sao.”
Gen Z không thể chịu khổ hay có nhiều chuyện cần bàn hơn thế nữa?
Ngay cả khi chọn làm việc toàn thời gian, Gen Z có thể không tìm kiếm được việc làm lâu dài vì cơ hội đang giảm dần. Hãy xem Ada Siu (24 tuổi). Một sinh viên mới tốt nghiệp ngành truyền thông, cô và một số bạn cùng lớp đã phải vật lộn trong 6 tháng để tìm được một công việc toàn thời gian. Mỗi người họ phải nộp hơn 100 đơn xin việc để đảm bảo một vài cuộc phỏng vấn.
Siu nói: “Trước đây, nếu bạn nộp, giả sử, 10 sơ yếu lý lịch, bạn có thể đảm bảo một hoặc hai cuộc phỏng vấn.”
Sự phục hồi sau đại dịch của Hong Kong diễn ra chậm chạp. Tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội năm ngoái — 2,5% — ở mức thấp nhất trong phạm vi dự kiến. Năm nay, tăng trưởng dự kiến sẽ nằm trong khoảng từ 2% đến 3%.
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Lãi suất cao, thị trường bất động sản sụt giảm và sự di cư của các nhà đầu tư đã khiến các doanh nghiệp này phải vật lộn để duy trì hoạt động. Họ chiếm hơn 98% tổng số doanh nghiệp của Hong Kong, sử dụng hơn 44% lực lượng lao động khu vực tư nhân nhưng phải tranh giành để thu hút nhân tài trẻ.
Vài tháng trước, Siu đã có được một vị trí toàn thời gian tại một công ty nhỏ, nơi cô ấy hỗ trợ các sự kiện và quan hệ công chúng. Nhưng thời gian của cô ở đó không kéo dài lâu. Cô nhớ lại: “Vào ngày thứ tư,… tôi đã cảm thấy (công ty) không phù hợp với mình. Tôi quay trở lại tìm việc… Tôi đã rời đi sau một tháng.”
Siu không thấy “sự phát triển nhiều” ở công ty.
Theo một cuộc khảo sát năm ngoái, cứ 5 người thuộc Gen Z và Gen Y ở Hong Kong thì có 2 người thường xuyên nghĩ đến việc rời bỏ công việc. Nhiều người trong số họ có thể đang tìm kiếm sự gắn bó hơn. Siu nói về việc ở lại một công ty lâu dài: “Tôi sẽ cảm thấy mình như một con ếch trong nước sôi. Nếu tôi cảm thấy rằng mình đã học hỏi đủ ở vị trí này hoặc đã trải nghiệm đủ, thì tôi nghĩ việc muốn thay đổi là điều tự nhiên.”
Tuy nhiên, việc nhảy việc không được ủng hộ trong văn hóa làm việc truyền thống của Hong Kong.
Trưởng bộ phận giải pháp nhân tài của công ty tư vấn tuyển dụng ConnectedConsult Wendy Suen lưu ý: “(Những người nhảy việc)… được coi là một chi phí cao đối với các công ty vì bạn đào tạo họ và sau đó họ rời đi.”
Để thu hút nhiều người thuộc thế hệ Z Hong Kong hơn, những người ngày càng lo ngại về kiệt sức, lo lắng và sức khỏe tâm thần, bà Suen đề xuất rằng các công ty nên tập trung vào việc thực hiện các sáng kiến về sức khỏe.
Một cuộc khảo sát do công ty khởi nghiệp về sức khỏe tâm thần Intellect và nền tảng tài sản kỹ thuật số Endowus công bố năm ngoái cho thấy 31% Gen Y và Gen Z Hong Kong muốn nơi làm việc của họ cung cấp các hội thảo về sức khỏe tinh thần. Trong một cuộc khảo sát gần đây khác, công ty truyền thông toàn cầu Edelman nhận thấy rằng Gen Z Hong Kong có kỳ vọng cao đối với các nhà lãnh đạo của họ. Họ muốn một người quản lý chăm chỉ và là người giống như một người bạn, người mà họ có thể kết nối một cách tự nhiên.
Người trẻ Hong Kong cho biết ngày càng có sự không phù hợp giữa nhu cầu của họ và những gì thị trường việc làm yêu cầu.
Người lao động trẻ cũng được biết đến là tìm kiếm các hệ thống phân cấp phẳng hơn và môi trường làm việc hợp tác hơn. Tuy nhiên, nhiều sở thích trong số này có thể gây khó khăn cho các công ty của Hong Kong, nơi vẫn phần lớn mang tính phân cấp, chú trọng vào các quy tắc và tính chuyên nghiệp.
Văn hóa làm việc nhiều giờ cũng là một yếu tố đáng bàn. Theo một cuộc khảo sát của Liên đoàn Công đoàn Hong Kong năm 2023, hơn một nửa số người lao động làm việc hơn 45 giờ một tuần; 7,3% số người được hỏi làm việc hơn 70 giờ. Trong khi đó, thế hệ Z muốn sự linh hoạt. Theo nhà cung cấp không gian làm việc toàn cầu International Working Group, gần 8 trong số 10 nhân viên Gen Z ở Hong Kong thích làm việc kết hợp và việc thiếu điều đó là lý do chính khiến 3 trong số 10 nhân viên rời bỏ công việc trước đó.
Bà Suen mô tả, nhân viên Gen Z trung bình muốn “làm việc thông minh, chứ không phải làm việc chăm chỉ”, nhưng lại là người phát triển mạnh mẽ trước những thách thức và khao khát sự kích thích cũng như cơ hội học hỏi. Bà nói: “(Gen Z) coi trọng thời gian. Họ biết mình muốn gì, và họ yêu cầu điều đó, và họ cũng không muốn lãng phí thời gian của bất kỳ ai.”
Hãng tin CNBC cho hay nhờ áp dụng tích cực AI mà Tencent nâng tỷ lệ nhấp chuột lên gần 3%, cao hơn nhiều so với tỷ lệ nhấp chuột 0,1% đối với quảng cáo biểu ngữ theo truyền thống và khoảng 1% đối với quảng cáo nguồn cấp dữ liệu.
Hãng tin CNBC cho hay báo cáo doanh thu của Alibaba, Tencent và JD.com không chỉ phản ánh việc chi tiêu của người tiêu dùng Trung Quốc đang cải thiện mà còn phản ánh những lợi ích ngày càng tăng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong quảng cáo.
Doanh số bán hàng của Taobao và Tmall thuộc Alibaba đã tăng 9% trong quý I/2025 so với cùng kỳ năm trước lên 101,37 tỷ Nhân dân tệ (13,97 tỷ USD), vượt mức dự báo 97,94 tỷ USD và tỷ lệ tăng trưởng 3% của FactSet.
“Doanh thu thương mại điện tử (TMĐT) và quảng cáo tăng trưởng là những bất ngờ tích cực trong bối cảnh nhiều người lo ngại thuế quan sẽ ảnh hưởng đến hành vi của người tiêu dùng”, chiến lược gia Kai Wang tại Morningstar cho biết.
Tương tự, một hãng TMĐT lớn khác là JD.com cũng cho biết doanh thu mảng bán lẻ quý I/2025 đạt 263,85 tỷ Nhân dân tệ, tăng 16,3 % so với năm trước, cao hơn mức dự báo 226,84 tỷ Nhân dân tệ trước đó của FactSet.
Trong khi đó, Tencent ghi nhận doanh thu mảng “công nghệ tài chính (Fintech) & dịch vụ doanh nghiệp” quý I/2025 tăng 5 % lên 54,9 tỷ Nhân dân tệ.
Đặc biệt, báo cáo phân tích của Nomura cho thấy quảng cáo của Tencent nhờ áp dụng tích cực AI nên đã vượt trội hơn hẳn so với các đối thủ cùng ngành bất kể môi trường vĩ mô đang đầy thách thức.
Doanh thu dịch vụ tiếp thị của Tencent tăng vọt 20% lên 31,9 tỷ Nhân dân tệ, nhờ “nhu cầu mạnh mẽ của nhà quảng cáo” đối với các video ngắn và nội dung khác bên trong ứng dụng mạng xã hội WeChat của công ty.
Theo Tencent, thành công này là nhờ tập đoàn đã “nâng cấp AI” đối với nền tảng quảng cáo của mình.
Trên thực tế, những báo cáo tích cực của Tencent, Alibaba hay JD.com đều cho thấy sự góp mặt của AI trong mảng quảng cáo, qua đó cho thấy những biến động lớn sẽ diễn ra trong ngành này.
AI làm marketing
Hãng tin CNBC cho hay nhờ áp dụng tích cực AI mà Tencent nâng tỷ lệ nhấp chuột (click-through rate), vốn là thước đo thành công của quảng cáo trực tuyến, lên gần 3%.
Chính Tencent cũng phải thừa nhận con số này tăng mạnh so với tỷ lệ nhấp chuột 0,1% đối với quảng cáo biểu ngữ theo truyền thống và khoảng 1% đối với quảng cáo nguồn cấp dữ liệu.
Tổng số người dùng trung bình hàng tháng của WeChat (Tencent), được gọi là Weixin tại Trung Quốc, đã vượt mốc 1,4 tỷ lần đầu tiên trong quý I/2025. Ứng dụng này cung cấp một trong hai hệ thống thanh toán di động lớn được sử dụng tại Trung Quốc.
Nhiều quán cà phê và nhà bán lẻ trực tuyến cũng sử dụng các ứng dụng nhỏ trong WeChat để khách hàng đặt hàng. Tencent cho biết hoạt động TMĐT của họ đã phát triển đến mức giờ đây nó đã trở thành một đơn vị mới hoàn toàn trong WeChat.
“Quảng cáo AI cải thiện hiệu quả và thuật toán, điều này sẽ chuyển thành mục tiêu tốt hơn đối với người tiêu dùng ngay cả khi các điều kiện vĩ mô không tối ưu. Dù vẫn còn hơi sớm để định lượng mức lợi ích gia tăng mà quảng cáo AI mang lại so với quảng cáo truyền thống nhưng chúng tôi đã thấy một số khoản tiền kiếm được từ quảng cáo do AI thúc đẩy”, chiến lược gia Wang của Morningstar cho biết.
Đồng quan điểm, phía JD cho biết doanh thu tiếp thị của họ đã tăng 15,7% lên 22,32 tỷ Nhân dân tệ trong quý I/2025 một phần cũng nhờ các công cụ AI.
Công ty này cho biết nhóm nghiên cứu và phát triển quảng cáo của họ đang sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn để cải thiện tỷ lệ chuyển đổi quảng cáo và đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng doanh thu quảng cáo.
Thành công này khiến tập đoàn đang tích cực triển khai các công cụ AI mới, cho phép người bán “thực hiện các chiến dịch quảng cáo phức tạp” chỉ bằng một lệnh đơn giản.
Trên thực tế, đây không phải vấn đề mới khi ngày càng nhiều hãng công nghệ áp dụng AI để gia tăng hiệu quả marketing.
Mới đây, Youtube cũng đã thông báo rằng các nhà quảng cáo có thể sử dụng mô hình AI Gemini của Google để nhắm mục tiêu quảng cáo đến người xem khi họ tương tác nhiều nhất với video.
Quay trở lại với ông lớn Alibaba, tập đoàn này cũng cho biết doanh thu tiếp thị quý I/2025 đã tăng 12% so với cùng kỳ năm trước lên gần 10 tỷ USD một phần nhờ vào việc sử dụng nhiều hơn công cụ AI của công ty để thúc đẩy hiệu quả tiếp thị cho người bán.
Nhờ phát trực tiếp cảnh nhổ lông phao câu gà, quán ăn ở Tứ Xuyên bất ngờ thành hiện tượng mạng, kéo theo doanh số bán hàng tăng vọt.
Wang Yuxian, một phụ nữ ngoài 30 tuổi sống tại thành phố Lạc Sơn, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, đang điều hành một quán ăn nhỏ cùng bạn mình Yang Yanli. Cửa hàng của họ chuyên phục vụ các món đặc sản địa phương như thịt gà, thịt thỏ và lưỡi vịt.
Từ đầu năm 2025, hoạt động kinh doanh của Wang bắt đầu giảm sút, kéo theo doanh thu sụt giảm. Trong lúc tìm cách thu hút khách hàng mới, Wang đã chia sẻ một video vào tháng 3, ghi lại cảnh cô nhổ lông phao câu của một con gà. Đoạn clip nhanh chóng thu hút hơn 5 triệu lượt xem và truyền cảm hứng để cô bắt đầu phát trực tiếp, theo SCMP.
Trong các buổi phát sóng, Wang sử dụng thiết bị khuếch đại âm thanh để làm nổi bật tiếng nhíp nhổ lông gà – một yếu tố tạo nên trải nghiệm ASMR độc đáo. Hiệu ứng này thu hút lượng lớn người theo dõi, với hơn 12.000 người xem đồng thời và thời gian theo dõi trung bình lên tới 38 phút, đặc biệt và
Một số người xem cho biết việc theo dõi quá trình nhổ lông gà giúp họ giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Không ít người sau khi xem đã đặt món ăn từ cửa hàng của Wang và bày tỏ sự hài lòng về hương vị. Theo chia sẻ, một phần thịt gà 250 g được bán với giá 26 nhân dân tệ (khoảng 4 USD), với 6 hương vị khác nhau như cay, tỏi và hạt tiêu Tứ Xuyên.
Kể từ khi bắt đầu phát trực tiếp, doanh số bán hàng hàng tháng của Wang vượt mốc 200.000 nhân dân tệ (khoảng 28.000 USD). Một số người xem vẫn đặt câu hỏi về mức độ an toàn vệ sinh thực phẩm, đặc biệt với phao câu gà – nơi có nhiều mỡ và tuyến tiết. Đáp lại, Wang khẳng định toàn bộ nguyên liệu đều được làm sạch kỹ lưỡng trước khi chế biến.
Wang chia sẻ đã dùng hết 5 chiếc nhíp trong 2 tháng khi thực hiện nhiệm vụ lặp đi lặp lại này. Ảnh: QQ.com.
Theo cô, phần đuôi gà thường được tẩm ướp rồi chiên ngập dầu hoặc nướng cùng ớt, thìa là và vừng. Đây là món ăn phổ biến tại miền Nam Trung Quốc, thường dùng kèm với rượu và được coi là món ăn vặt bổ dưỡng.
Tuy nhiên, việc sản xuất số lượng lớn cũng mang lại nhiều vất vả. Hiện nay, mỗi ngày Wang và Yang phải nhổ lông hơn 15 kg gà, với sự giúp đỡ của người thân. Trong 2 tháng qua, họ đã thay tới 5 chiếc nhíp và thường xuyên bị đau tay, khuỷu tay do công việc lặp đi lặp lại.
Các buổi phát sóng của Wang tiếp tục thu hút sự chú ý trên mạng xã hội Trung Quốc, trong đó nhiều cư dân mạng bày tỏ sự tò mò và bất ngờ trước hiệu ứng thư giãn mà hoạt động tưởng chừng khô khan này mang lại.
Mọi người không còn kết bạn với nhau nhiều trên Facebook. iPhone không còn quá cần thiết sau một thập kỷ. Google tìm kiếm đang sụt giảm.
Đây là những sự thật được tiết lộ từ hai phiên xử chống độc quyền chống lại Meta và Google. Nó cũng là lời thừa nhận hiếm hoi từ các lãnh đạo công nghệ rằng các sản phẩm tiên tiến một thời của họ ngày nào đó sẽ mất đi ý nghĩa.
Silicon Valley luôn tự hào về đổi mới sáng tạo, không ngừng tìm kiếm “điều vĩ đại tiếp theo”. Cuộc đua để không bị bỏ lại là cuộc đua không ngừng nghỉ. Dù vậy, thời thế thay đổi, ngay cả những “ông lớn” công nghệ cũng đối mặt với áp lực từ trí tuệ nhân tạo (AI) và mạng xã hội mới.
Facebook, iPhone, Google đều có thể bị xóa sổ trong thời gian tới. Ảnh: TechCrunch
Facebook, Google, Apple đã giúp định hình thế giới web hiện đại trong hai thập kỷ qua.
Công cụ tìm kiếm của Google giành chức vô địch cuối thập niên 90 và đầu những năm 2000 nhờ hệ thống xếp hạng kết quả tìm kiếm theo sự liên quan và tầm quan trọng thay vì chủ đề. Facebook góp công lớn trong việc biến mạng xã hội thành bảng tin tương tác gây nghiện.
Và không thể không kể đến công cụ giúp Google, Facebook phổ biến: smartphone. Apple không đi đầu nhưng chính là hãng đưa khái niệm này đến với nhiều người dùng hơn thông qua iPhone ra mắt năm 2007.
Thành công của những sản phẩm nói trên biến Apple, Google, Meta thành những công ty siêu giá trị. Song tại phòng xử án, lãnh đạo các hãng ám chỉ người tiêu dùng đang dần mất hứng thú với những gì họ mang lại.
Eddy Cue, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách dịch vụ Apple, tiết lộ lượng tìm kiếm Google trên thiết bị đã giảm lần đầu tiên trong tháng 4. Nó là dấu hiệu khác cho thấy người dùng có thể đang dựa vào chatbot AI thay vì công cụ tìm kiếm truyền thống. Hãng nghiên cứu Gartner năm 2024 ước tính lượt sử dụng công cụ tìm kiếm sụt giảm 25% vào năm 2026 do các công cụ AI.
Meta cũng ghi nhận tình trạng người dùng quay lưng với mục đích sử dụng ban đầu của Facebook: kết bạn và chia sẻ nội dung. CEO Mark Zuckerberg cho biết số lượng bạn bè mới mà mọi người kết bạn đang sụt giảm dù không có con số chính xác. Tuy nhiên, một điều an ủi với doanh nhân là lượng tin nhắn trực tiếp lại tăng mạnh.
Trước đó, Trung tâm nghiên cứu Pew báo cáo lượt dùng Facebook giảm dần trong 10 năm qua. Chỉ 32% teen Mỹ nói đang sử dụng Facebook, giảm so với 71% năm 2014 và 2015, dù chúng vẫn dùng Instagram thường xuyên.
Ngay cả iPhone cũng có nguy cơ không còn được yêu thích trong 10 năm tới. Ông Cue thừa nhận “bạn có thể không cần đến iPhone trong 10 năm tới, kể từ bây giờ, dù nó nghe thật điên rồ”.
Với 19% thị phần smartphone xuất xưởng Quý 1/2025, theo IDC, iPhone là thương hiệu smartphone phổ biến thứ hai thế giới. Song cũng như các hãng khác, công ty đang phải xác định hướng đi tiếp theo. Câu trả lời có thể là kính thông minh, dùng AI để phân tích thế giới thực và thực hiện những nhiệm vụ mà không cần đến điện thoại. Đây là tầm nhìn mà Meta, Samsung, Google đang đặt cược.
Apple cũng tin bước tiếp theo trong điện toán sẽ liên quan đến thiết bị đeo trên mặt. Công ty đã giới thiệu kính Vision Pro 3.500 USD.
Cùng lúc này, người tiêu dùng không nâng cấp điện thoại thường xuyên như trước vì không có đổi mới đáng kể qua từng năm.
Hiện tại, khách hàng vẫn lướt Instagram và tìm kiếm Google trên iPhone. Thay đổi là một điều tốt vì nó thể hiện doanh nghiệp vẫn còn không gian phát triển, đồng thời tránh được ánh mắt soi xét từ nhà chức trách chống độc quyền. Dù vậy, một sự thật là các hãng công nghệ thống trị đầu những năm 2000 và 2010 có thể gặp khó khăn hơn trong việc dẫn đầu xu thế.
