Làn sóng thất nghiệp bị càn quét bởi cơn bão AI, sau khi trí tuệ nhân tạo trở nên phổ biến, mọi người đều dự đoán làn sóng tác động đầu tiên mà nó sẽ mang lại, điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tình trạng việc làm của nhiều sinh viên đại học. Thậm chí có nhiều người còn tâm sự: sáng vẫn đi làm, chiều đã nghe tin tên mình nằm trong danh sách tinh giản!

Sự xuất hiện của AI quả thực đã khiến nhiều ngành nghề phải đối diện với thách thức, ngay cả các doanh nghiệp nhỏ cũng đứng trước nguy cơ giải thể. Nhiều công ty không thể tiếp tục, và việc các nhà đầu tư rút lui đã dẫn đến nhiều thay đổi trong việc làm của sinh viên đại học. Một số công việc được coi là ổn định trong quá khứ có thể không còn ổn định nữa trong tương lai.

Những năm gần đây, việc làm của sinh viên đại học thực sự đã cho thấy nhiều xu hướng mới. Nhiều trường đại học khuyến khích sinh viên tìm việc làm linh hoạt mà không quá phụ thuộc vào bằng cấp. Song điều mà những sinh viên này lo lắng nhất chính là công việc mà họ đã nỗ lực tìm kiếm lại có thể dễ dàng bị AI thay thế chỉ trong chớp mắt. Ngày nay, sự phát triển của AI đã trở thành xu hướng khó có thể ngăn cản.

Trước đây, đầu những năm 2000, người học lập trình được xem là những “cỗ máy kiếm tiền” đầy tiềm năng với mức lương cao chót vót so với thị trường lao động vào thời điểm đó. Tuy nhiên, chỉ sau 20 năm, họ lại rất dễ dàng bị thay thế. Rất nhiều trường hợp phải bỏ nghề, chuyển nghề để tiếp tục mưu sinh. Điều này nhắc nhở một hiện thực tàn khốc rằng: việc bị thay thế là xu hướng không thể tránh khỏi!

Một ví dụ khác, ngành y cũng từng được coi là một nghề nghiệp ổn định lâu dài. Mọi người đều nghĩ rằng nếu học chuyên ngành liên quan tới y khoa thì chắc chắn không phải lo tới chuyện cơm áo sau này. Ví dụ, trong lĩnh vực hình ảnh y khoa, đọc phim ban đầu là chuyên môn của bác sĩ.

Nhưng hiện nay, hình ảnh y khoa là một trong những lĩnh vực đầu tiên ứng dụng AI. Hiệu quả của nó cao gấp 120 lần so với bác sĩ con người và đã giảm tỷ lệ chẩn đoán sai các bệnh khó và phức tạp xuống 20 lần. Các khoa phẫu thuật của những bệnh viện hàng đầu đã áp dụng robot để thực hiện phẫu thuật nội soi.

Thực tế, điều mà sinh viên lo lắng không phải là không có việc làm mà là không có thu nhập

Việc cắt giảm việc làm trong tương lai có thể không phải là điều đáng sợ nhất. Điều quan trọng là sẽ có những thay đổi chấn động về thu nhập và phương thức phân phối. Ngày nay, không chỉ có ngành khoa học xã hội đang phải đối mặt với nguy cơ bị thay thế mà tất cả sinh viên đại học đều phải có ý thức về khủng hoảng. Sinh viên đại học cần tập trung vào tác động của công nghệ lên thị trường việc làm trong giai đoạn tuyển dụng, nhưng điều này mang tính chọn lọc.

Nhiều ngành nghề đã và đang bị AI thay thế, ví dụ như các công việc liên quan tới sắp xếp dữ liệu, tính toán, hay thậm chí cả sáng tạo như: viết một bài báo, một đoạn quảng cáo… Tuy nhiên, đối với những ngành nghề đòi hỏi sự sáng tạo và yếu tố cảm xúc cao, AI vẫn có thể cần một thời gian nữa mới có thể chạm tới. Nếu sinh viên trong lĩnh vực này có kinh nghiệm phong phú, sức sáng tạo mạnh mẽ và có thể tích hợp năng lực liên ngành thì họ có thể trở thành người đứng đầu ngành trong thời gian ngắn và không cần lo lắng về nguy cơ thất nghiệp.

Như các nhà nghiên cứu giáo dục đã nói, ít nhất thì giáo viên sẽ khó có thể bị thay thế vì mỗi nhà giáo có cách thức truyền tải kiến thức của riêng mình, không đơn thuần chỉ là đưa ra những kiến thức khô khan, thuần tuý.

Với các ngành khoa học và kỹ thuật, trong một số công việc mang tính máy móc, hệ thống, AI hoàn toàn có thể vận hành trơn tru để thay thế cho con người. Bởi vậy, sinh viên đang theo học những ngành này cần cực kì cảnh giác và tìm cho mình lối đi để không bị bế tắc vì cảnh: ra trường nhưng thất nghiệp.

Kế toán và dịch vụ khách hàng là những công việc tùy chọn cho nhiều sinh viên khoa học và kỹ thuật hoặc sinh viên các chuyên ngành khác trong tương lai. Những công việc này có rào cản đầu vào thấp, yêu cầu học vấn thấp và yêu cầu tương ứng thấp đối với công nghệ AI. Đối với các nhiệm vụ liên quan đến xử lý dữ liệu, chẳng hạn như phân tích tài chính và chẩn đoán hình ảnh y tế được đề cập ở trên, đòi hỏi phải nhận dạng thông qua các mẫu hoặc thói quen, AI sẽ hiệu quả hơn con người.

Từ những phân tích trên, có thể thấy, sinh viên đại học chủ yếu nên đào sâu khả năng sáng tạo của bản thân và suy nghĩ về những gì con người giỏi nhất và những gì AI không thể thay thế, chẳng hạn như những vấn đề liên quan đến yêu cầu cá nhân và cảm xúc của con người, đồng thời cải thiện khả năng tổng hợp của họ. Đó là bí quyết để “sinh tồn” giữa làn sóng thất nghiệp đang đe doạ bất cứ ngành nghề nào.

Theo Báo Thanh Niên