Livestream là hình thức phát sóng đã không còn xa lạ gì với công chúng. Trong vòng mấy năm trở lại đây, nhất là khi TikTok ra mắt ở VN vào năm 2019, rồi sau đó là TikTok Shop hồi năm 2022, thì livestream đã vượt xa vai trò là một hình thức phát sóng thông thường.
Nó đã trở thành một nghề nghiệp và kéo theo nhiều công việc mới, đồng thời được xem là một hình thức truyền thông mới mà những người làm chính sách có thể tận dụng.
Lược sử livestream
Khi gõ từ “livestream” trên Google Scholar, những nghiên cứu gần nhất về sự bùng nổ của hình thức phát sóng trực tiếp này chủ yếu nằm trong khoảng từ năm 2020 trở đi. Theo Bách khoa toàn thư Britannica, livestream là hình thức truyền thông tin theo thời gian thực qua internet dưới dạng video. Điều này có nghĩa là các tệp video trong livestream không được ghi hay lưu trữ trước khi truyền đến người xem.
Cũng theo Britannica, hình thức livestream phát triển từ những năm 1990 và những sự kiện đầu tiên được phát trực tiếp là các buổi hòa nhạc và trận thi đấu thể thao. Năm 1995, Công ty RealNetworks lần đầu tiên sử dụng phần mềm RealPlayer để phát trực tiếp một trận đấu bóng chày qua internet. Vài năm sau đó, livestream được biết tới nhiều hơn nữa, đặc biệt là sau sự kiện “webcast tổng thống” diễn ra vào ngày 8.11.1999. Webcast (hình thức trình chiếu truyền thông qua internet bằng cách sử dụng công nghệ truyền phát trực tuyến) này do Excite@Home Network phát triển, được phát sóng từ Đại học George Washington với sự có mặt của Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Bill Clinton để thảo luận về những chính sách quan trọng. Sự kiện đã thu hút hơn 50.000 người xem trực tuyến và gửi câu hỏi trong suốt thời gian livestream.
Dù vậy, loại hình livestream chỉ thực sự bùng nổ khi YouTube tổ chức sự kiện phát trực tiếp đầu tiên vào năm 2008, sau 3 năm nền tảng này ra mắt thị trường. Sau đó, những nền tảng như Twitch, Twitter (nay là X), Facebook, Instagram… cũng giới thiệu phương thức livestream cho người dùng. Ở VN, livestream ngày càng phổ biến và công chúng thường gắn nó nhiều hơn với TikTok – nền tảng cho phép người dùng tạo và chia sẻ video ngắn.
TikToker Phạm Thoại chuẩn bị trước buổi livestream lớn ngày 8.8
Livestream luôn có nội dung đa dạng và độ tương tác cao. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều lo ngại về quyền riêng tư. Người dân sợ con em có thể tiếp xúc các nội dung không phù hợp trên livestream, đặc biệt là nội dung khiêu dâm hoặc bạo lực. Cũng vì vậy mà đơn cử như nền tảng TikTok đã bị cấm cửa ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là ở khu vực Bắc Âu.
“Thánh chốt đơn” lương mỗi tháng 9 chữ số
Không cần bàn cãi thêm về những lợi thế của livestream mang tới trên nhiều phương diện, từ giải trí, học tập cho tới thương mại… Nhất là từ thời điểm đại dịch Covid-19 trở đi, livestream đã làm bùng nổ thị trường mua sắm trực tuyến.
Nói tới lĩnh vực livestream ở VN thì khó mà không nhắc đến Phạm Thoại hay còn gọi TikToker Phạm Thoại (tên thật là Phạm Văn Thoại, 28 tuổi, quê ở Tiên Lãng, Hải Phòng). Có lẽ không nên khẳng định liệu Phạm Thoại có phải là một KOC (Key Opinion Consumer, tức là những người tiêu dùng có sức ảnh hưởng trong lĩnh vực của họ) nổi bật nhất trong lĩnh vực bán hàng hay không, tuy nhiên hầu như người dùng TikTok đều biết tới Phạm Thoại và người ta đặt cho Thoại biệt danh là “chiến thần livestream”, “thánh chốt đơn” hay “chúa tể vạn đơn” để chỉ số lượng sản phẩm khổng lồ được bán ra trực tuyến trong phiên livestream của Thoại.
Một phiên livestream của Phạm Thoại cách đây vài năm
Ngồi ở một góc phòng trang điểm, chuẩn bị cho phiên livestream ngày 8.8 của TikTok Shop, Thoại vẫn chưa khoác lên mình những bộ đồ “quái chiêu” thường thấy, chưa bắt đầu thể hiện kỹ năng hoạt ngôn đến mức “ồn ào” của mình trước máy quay. TikToker này tự nhận mình là một người hướng nội và thật sự rất ngại giao tiếp với người lạ chứ không giống như hình ảnh của một KOC luôn tỏa ra nguồn năng lượng mạnh mẽ mỗi khi có sự kiện.
Ngoài Thoại, trong phòng trang điểm còn có nhiều KOC khác. Bên ngoài, đội ngũ của TikTok Shop đang setup (bố trí, lắp đặt) khu vực livestream từ phông nền, sản phẩm bày bán cho tới kiểm tra đường truyền, điện thoại, máy quay, ánh sáng… để chuẩn bị cho phiên live lớn dịp 8.8 lúc 12 giờ.
Thoại kể xuất thân của mình là hộ nghèo, nên trong Thoại luôn có khát khao đổi đời mãnh liệt. Từ “đổi đời” được Thoại lặp lại nhiều lần trong cuộc phỏng vấn. Vì gia cảnh quá khó khăn, nên khi có mong muốn vào đại học, Thoại ý thức được rằng mình phải tự kiếm tiền nuôi bản thân và bán hàng là lựa chọn đầu tiên cũng như phù hợp nhất với Thoại.
“Tôi bán hàng từ năm 8 tuổi. Khi học quản trị kinh doanh ở Trường ĐH Mỏ – Địa chất (Hà Nội), tôi vừa bán hàng vừa đi làm thêm nhiều công việc khác để có tiền trang trải. Có thời gian tôi quá đam mê nghề bán hàng, làm một lúc 3 công việc để kiếm tiền kinh doanh. Tôi cũng điên cuồng tìm kiếm các nguồn hàng. Mặt hàng đầu tiên tôi bắt đầu bán là quần áo. Thời điểm đó, chắc tầm 6 năm trước, cũng là cột mốc đánh dấu cuộc đời mới của tôi, khi xu hướng livestream bắt đầu nở rộ”, Thoại kể lại và cho biết nhờ sự chuyên cần, Thoại kiếm được rất nhiều tiền vào thời gian ấy. Cái tên Phạm Thoại bắt đầu được biết đến và khi đó, người ta đặt cho Thoại cái tên là “thánh chửi” khi livestream.
Kiếm được nhiều tiền, Thoại bỏ học với suy nghĩ không có tấm bằng đại học thì vẫn hái ra tiền được. Tuy nhiên, sau 3 năm bỏ học, Thoại làm ăn thua lỗ. Lúc đó, Thoại tin chuyện mình bỏ đại học là một sai lầm.
“Chiến thần livestream” Phạm Thoại cũng được cộng đồng biết tới khi thường xuyên tham gia các hoạt động xã hội, thiện nguyện
“Tôi không quản lý được con người, quy trình vận hành, bán hàng nên thời điểm đó mọi thứ sụp đổ. Tôi mới nhận thức được mình đã được công chúng quan tâm rồi, vậy thì mình cần có gì đó chắc chắn hơn. Và nhìn lại thực tế thì đại học vẫn cho mình kiến thức rất chắc chắn. Sau này, mọi người cũng hỏi tôi đã đạt được nhiều thành công rồi, tại sao tôi không kinh doanh lại. Nhưng cho tới nay bản thân tôi cũng chưa tự tin hoàn toàn vào khả năng của mình. Tôi cần trau dồi thêm nhiều lĩnh vực, kỹ năng bán hàng, quản lý nhân sự. Thế nên tôi chỉ mong rằng các bạn sinh viên đừng bao giờ bỏ học đại học vì nó đang xây dựng nền tảng cho mình”, Thoại nhớ lại.
Phạm Thoại nói mình đã đi lên từ con số 0. Mong muốn đổi đời bằng con đường riêng của Thoại đã thành hiện thực. Thoại khoe với cộng đồng mạng căn nhà khang trang tiền tỉ xây cho mẹ hồi đầu năm 2023. Thoại cũng nói mình đã lo cho em trai học ở một trường đại học tư hàng đầu của VN. Không tiết lộ lương mỗi tháng cụ thể bao nhiêu, ngoại trừ thông tin là “có 9 chữ số” (tức từ 100 triệu đồng trở lên), Thoại tự tin nói kinh tế của mình hiện nay dư dả và có thể chi trả cho một đội ngũ riêng để hỗ trợ cho mình.
Phạm Thoại còn có thành tích đáng nể khi 2 thành viên của đội mình là quán quân và á quân của chương trình The Shoppertainer – “Ngôi sao chốt đơn” năm 2024. “Chiến thần livestream” này cũng hăng say trong các hoạt động cộng đồng và Thoại nói bản thân muốn cho đi vì gia đình Thoại đã nhận được nhiều sự hỗ trợ từ nhà hảo tâm lúc còn khó nghèo.
5 – 10 năm tới, theo Phạm Thoại, nghề livestream sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ và có một vị thế rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh tế. Tương lai, có khả năng rất cao xuất hiện các chương trình đào tạo chuyên nghiệp về livestream bán hàng…, bởi nghề này đang giúp các doanh nghiệp tạo ra được doanh số. Do đó, bản thân Thoại cũng có nhiều dự định và một trong số đó là phát triển công ty riêng chuyên về livestream bán hàng và mảng talent (quản lý tài năng).
Chúng tôi hỏi, nếu đó là một hành trình vươn lên từ nghèo khó mà nhiều người đều có thể nỗ lực vượt qua, vậy thì Phạm Thoại có gì khác biệt để khẳng định nghề nghiệp của mình? Thoại liền trả lời mình đến với nghề bán hàng bằng tất cả niềm đam mê và Thoại có một bản sắc cá nhân khi livestream. (còn tiếp)
Mạng xã hội đang trở thành mảnh đất màu mỡ để nhiều người có ảnh hưởng, nghệ sĩ, YouTuber, TikToker hốt tiền. Đáng báo động khi tình trạng bất chấp kiếm lợi bằng cách quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả, hàng dỏm… đang nhan nhản, bát nháo chợ mạng.
Bát nháo hoạt động bán hàng của các nghệ sĩ, TikToker, Youtuber… – Ảnh chụp màn hình
Trong lúc Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs vừa bị bắt vì sản xuất và bán hàng giả – kẹo rau củ Kera, hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị cấm xuất cảnh để điều tra liên quan vụ việc, nhiều người có ảnh hưởng (KOL) khác vẫn đang hoạt động sôi nổi, bát nháo trên “chợ online”.
Không biết hàng thật hay giả khi mua
Vào giỏ hàng được gắn trên kênh TikTok của Chu Thanh Huyền (vợ cầu thủ Quang Hải), khách dễ dàng chọn lựa, đặt mua với hơn 60 mặt hàng khác nhau được trưng bày. Trong đó có những mặt hàng đã bán được đến hàng ngàn sản phẩm.
Ngẫu nhiên bấm vào “set sữa rửa mặt Ohui hồng” loại 200ml (tặng kèm tuýp 100ml), được giảm giá còn 422.000 đồng, lời giới thiệu hiện ra, cho biết sản phẩm này giúp hỗ trợ dưỡng ẩm, trắng hồng.
Đọc phản hồi của những khách hàng đã mua, bên cạnh nội dung tích cực cũng có người chia sẻ “dùng vào mặt ngứa kinh khủng”.
Đặt mua một bộ mỹ phẩm khác có giá hơn 1,8 triệu đồng trên kênh của Chu Thanh Huyền, có khách hàng cho biết “đã nhận được hàng nhưng không thấy tem chống hàng giả ở từng sản phẩm nên hơi băn khoăn”.
Hay một khách khác mua viên uống vitamin C 1.000mg với lời quảng cáo “hỗ trợ giảm thâm sạm, hỗ trợ dưỡng trắng, hỗ trợ tăng đề kháng”, giá 322.000 đồng (giảm 41%). Nhưng sau đó bình luận rằng đã nhận nhưng không biết hàng thật hay giả.
Đáng chú ý, khi một khách hàng phản ảnh về việc sản phẩm không có tem mác rõ ràng, phía người bán công khai trả lời: “Bên em là hàng xách tay nên không có tem phụ chị ạ”, “cam kết hàng chính hãng nha chị”…
Gần đây Chu Thanh Huyền cũng bị tố quảng cáo lố về “sữa” dành cho trẻ em, có nguồn gốc từ Hàn Quốc. Dựa vào video đăng trên TikTok, cô nói rằng sữa này có thể dùng cho trẻ từ 7 tháng tuổi, lấy con trai mình (8 tháng tuổi) ra làm ví dụ.
Nhưng sau đó có người phản ảnh rằng trẻ em phải từ 2 tuổi trở lên mới có thể dùng. Bị phản ứng, cô xin lỗi, cho rằng đã nói không rõ nên dẫn đến hiểu lầm.
Việc mua hàng trên sàn thương mại điện tử nhưng không có tem phụ, thiếu thông tin rõ ràng cũng khiến không ít khách hàng cảm thấy mơ hồ về xuất xứ, chưa kể trách nhiệm của người bán khi khách hàng sử dụng sản phẩm và gặp sự cố.
Mai Ly – TikToker có hơn 1,7 triệu tài khoản theo dõi, nổi tiếng thông qua việc bán mỹ phẩm, đặc biệt là các loại thực phẩm chức năng, trong đó có hộp “E22 – Viên uống hỗ trợ gan” được bán chạy tốp đầu, với hơn 12.600 sản phẩm đã bán ra.
Giá bán 465.000 đồng/hộp 30 viên và 958.000 đồng/hộp 60 viên. Lấy tạm mức giá thấp nhất, ước tính cô thu được hơn 5,8 tỉ đồng. Tuy nhiên có khách hàng phản ảnh “sản phẩm không có tem mác, nghi là hàng nhái”.
Phía người bán trả lời chỉ là tem trắng, không có tem phụ, cam kết nếu phát hiện hàng nhái sẽ bù 1.000 lần. Trong khi đó, khách hàng khác lại phản ảnh trên hàng hóa không ghi cách sử dụng, nên “mua mà không biết cách sử dụng luôn”.
Nhan nhản “tiên đơn”, cải lão hoàn đồng
Theo ghi nhận trên TikTok và YouTube, nhiều người bán hàng quảng cáo rất rầm rộ các sản phẩm khiến người nghe đôi lúc lầm tưởng rằng “tiên đơn”, “thần dược”.
Chẳng hạn nhiều video khác được TikToker nổi tiếng quảng cáo về một loại thực phẩm chức năng, có khả năng “làm sống lại các tế bào đã chết”, “kéo dài tuổi thọ”.
Uống thực phẩm chức năng này vào, cảm giác như “thay đầu, thay não”. Khi uống viên thực phẩm chức năng này, không cần phải uống các loại thuốc khác về bổ não, mọc tóc, chữa tóc bạc, hỗ trợ điều trị ngủ ngon, tiểu đường, đột quỵ…
Với nội dung quảng cáo như trên, nhiều người gần như không rõ thực hư, không biết cách nào kiểm chứng được toàn bộ thông tin đều là đúng.
Đáng chú ý nhiều người lớn tuổi cho biết đã bị “sập bẫy”, mua phải thuốc dỏm, hứng nhiều hệ lụy. Cô Hạnh (đổi tên) cho biết do xem trên mạng nên đã đặt mua bịch “thuốc gia truyền”, thuốc nam.
Bịch thuốc này được gói trong bọc ni lông nhỏ, đề thông tin về công dụng chữa nhức mỏi đau lưng, tê bại, thấp khớp, thần kinh tọa, giúp ăn ngon ngủ ngon… Tuy nhiên sau một thời gian dùng, cô cảm thấy mặt sưng phù, da mỏng, xuất huyết dưới da…
Được biết loại thuốc nam này có trộn corticoid, dùng dài ngày sẽ gây ngộ độc kèm nhiều biến chứng nguy hiểm.
“Tôi uống thuốc tăng cân mua trên mạng, cũng chứa chất corticoid. Uống xong vài tháng dạ dày quặn đau, sau đó người bị phù nước. Thảm cảnh, cực kỳ hối hận”, chị Bích Ngân (TP.HCM) chia sẻ. Để bán chạy các loại thuốc nam, thực phẩm chức năng… nhiều người còn tự phong là “thần y”, bác sĩ, dược sĩ…
Trong khi đó dù người mua gặp sự cố khi sử dụng sản phẩm, bên bán vẫn trả lời bằng “văn mẫu” thay vì hỗ trợ người mua. Chẳng hạn, một khách đăng hình da mặt bị mẩn đỏ, kèm nội dung “trải nghiệm cá nhân và banh cái mặt sương sương. Chắc ko (không – PV) hợp” kèm theo đánh 1 sao.
Nhưng bên bán hàng chỉ trả lời rằng: “Em chào chị ạ, nếu mình có bất kỳ vấn đề gì cần xử lý mình nhắn bên em hỗ trợ mình ạ, có gì chị phản hồi lại giúp em để em hỗ trợ ạ. Mong chị sẽ giúp em đánh giá lại phản hồi 5 sao, kẻo em sẽ bị phạt vì điểm tiêu cực ạ. Chúng em sẽ cố gắng cải thiện chất lượng dịch vụ ạ”.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, nhiều chuyên gia cho rằng thông tin sai lệch từ những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyết định của người dùng.
Chẳng hạn một KOL “tự phong” review sản phẩm mỹ phẩm hay thực phẩm chức năng không đúng sự thật (khen quá mức sản phẩm hoặc là review bất chấp dù chưa dùng), khiến người dùng mua và gặp vấn đề sức khỏe (dị ứng da, viêm nhiễm hoặc nặng hơn là các vấn đề sức khỏe khác). Gần đây nhất có vụ “kẹo rau” Kera.
Người trẻ cẩn trọng khi xem và mua hàng được quảng cáo trên TikTok – Ảnh: T.T.D.
“Báo hóa”, “truyền hình hóa” để câu tương tác, thu lợi bất chính
Theo nhiều chuyên gia, xu hướng “báo hóa”, “truyền hình hóa” hoạt động của nhiều trang tin, mạng xã hội, kênh nội dung đang ngày càng rõ rệt. Nhiều Facebooker, TikToker, YouTuber hoạt động như phóng viên các tờ báo, biên tập viên các đài truyền hình ngay trên trang, kênh cá nhân của mình.
Ông Võ Quốc Hưng, giám đốc tăng trưởng Công ty truyền thông Tonkin, cho rằng rất nhiều trang tin, kênh YouTube, TikTok đang hoạt động như các cơ quan báo chí, đài truyền hình nhưng không chịu sự kiểm duyệt theo Luật Báo chí. ”
Điều này dẫn đến thông tin sai lệch, giật tít câu view, gây hoang mang cho xã hội dù chẳng có bằng chứng nào”, ông Hưng nói. Điều đáng nói là trong khi các trang báo chí chính thống, đài truyền hình phải tuân thủ nhiều quy định nghiêm ngặt, các kênh YouTube, TikTok lại tự do hoạt động, không cần bất kỳ giấy phép nào.
Cũng theo ông Hưng, một tác động rất lớn của tình trạng “báo hóa”, “truyền hình hóa” là ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức xã hội.
“Một cái tin giật gân lan truyền và được tin gấp sáu lần tin bình thường nên các kênh “báo hóa”, “truyền hình hóa” thường giật tít, đưa tin một chiều để thu hút lượt xem, làm méo mó nhận thức của người xem, đặc biệt là gen Z (chiếm 25% dân số Việt Nam, theo Kantar 2024) – thế hệ làm chủ đất nước trong tương lai”, ông Hưng đánh giá.
Do vậy theo các chuyên gia, cần thành lập cơ quan chuyên giám sát các kênh YouTube, TikTok, trang tin. Đơn vị này sẽ phối hợp các nền tảng (TikTok, YouTube…) theo dõi nội dung, xử lý vi phạm và có quyền yêu cầu nền tảng phải xử lý ngay các chế tài (cấm sóng, xóa nội dung…) khi có quyết định.
60% gen Z tin review
Theo số liệu từ nghiên cứu của Kantar năm 2024, Việt Nam có đến 60% thế hệ gen Z (khoảng 15 triệu người) tin vào review của KOL, KOC trên TikTok và có khoảng 40% trong số đó từng mua sản phẩm kém chất lượng do review không trung thực.
Người xem, đặc biệt là gen Z và Millennials (chiếm 70 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam), dễ bị cuốn vào các livestream bán hàng với lời quảng cáo hoa mỹ, dẫn đến một chuỗi hệ lụy như mua sắm bốc đồng, gây lãng phí tài chính, rồi lại gây áp lực lên môi trường…
Việc KOL/KOC bất chấp chất lượng sản phẩm để quảng cáo theo kịch bản cũng làm suy giảm chuẩn mực đạo đức trong truyền thông.
Ngoài ra nhiều KOL/KOC tự phong hợp tác với các thương hiệu không uy tín, quảng bá sản phẩm giả, kém chất lượng hoặc tham gia các mô hình đa cấp trá hình cũng góp phần trực tiếp đến việc làm tăng lừa đảo trên mạng.
Một hệ lụy khác là gây tác động xấu đến thị trường và cạnh tranh công bằng. Các doanh nghiệp chân chính hoặc doanh nghiệp nhỏ, không đủ ngân sách thuê KOL/KOC sẽ bị lép vế trước các thương hiệu lừa đảo do có biên lợi nhuận dày nên có ngân sách thuê KOL/KOC để “lăng xê” sản phẩm dù chất lượng không tốt.
Tỷ phú Trung Quốc chỉ trích mô hình bán hàng livestream. “Ông vua nước khoáng” Trung Quốc Zhong Shanshan từng chỉ trích gay gắt mô hình bán hàng livestream và cuộc đua giá rẻ, cho rằng mô hình này làm xói mòn giá trị thương hiệu nội địa.
Tỷ phú Zhong Shanshan – Chủ tịch kiêm nhà sáng lập thương hiệu nước khoáng Nongfu Spring – từng thể hiện thái độ quyết liệt đối với mô hình thương mại điện tử livestream – xu hướng đang càn quét thị trường bán lẻ Trung Quốc trong nhiều năm trở lại đây.
“Những người livestream bán hàng hoàn toàn có thể dùng chất xám và tâm huyết để tạo ra điều gì đó có giá trị hơn. Tôi sẽ không bao giờ làm livestream, và tôi cũng không tôn trọng những người làm vậy”, ông Zhong phát biểu đầy thẳng thắn.
Không chỉ dừng ở lời chỉ trích, ông còn ví doanh nghiệp livestream là những thực thể “phẳng” – không có chiều sâu chiến lược, không gốc rễ văn hóa hay giá trị sản phẩm thực chất mà chỉ bán hàng chạy theo trào lưu, tờ Caixin cho biết.
Trong khi đó, ông khẳng định mô hình kinh doanh của Nongfu Spring là “thẳng đứng”, tức phát triển từ nền tảng vững chắc, tôn trọng tự nhiên, đầu tư dài hạn vào chất lượng sản phẩm và thương hiệu.
Bên cạnh livestream bán hàng, tỷ phú Zhong còn bày tỏ lo ngại về chiến lược “giảm giá bằng mọi giá” của một số nền tảng thương mại điện tử, đặc biệt nhắc đến Pinduoduo – công ty nổi tiếng với mô hình bán hàng siêu rẻ.
“Đây không chỉ là việc doanh nghiệp xấu đẩy lùi doanh nghiệp tốt. Đây là hướng đi công nghiệp sai lệch, gây tổn hại lớn đến toàn bộ hệ sinh thái sản xuất trong nước”, ông Zhong cảnh báo.
Theo ông, việc các doanh nghiệp chạy theo giá rẻ khiến các thương hiệu nội địa bị bào mòn lợi nhuận, không còn dư địa để đầu tư vào R&D (nghiên cứu – phát triển), nâng cấp sản phẩm hay xây dựng hình ảnh.
Về lâu dài, điều này làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Trung Quốc, đẩy nền công nghiệp tiêu dùng vào vòng xoáy ngắn hạn, lệ thuộc vào khuyến mãi và tâm lý tiêu dùng dễ dãi.
Theo danh sách tỷ phú năm 2025 của Forbes, ông Zhong Shanshan hiện sở hữu khối tài sản 56,5 tỷ USD, đứng thứ 2 tại Trung Quốc và thứ 27 toàn cầu.
Sinh năm 1954 tại Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, ông có xuất thân bình dân, từng làm công nhân xây dựng và phóng viên trước khi thành lập Nongfu Spring vào năm 1996. Ngoài lĩnh vực đồ uống, ông còn là cổ đông lớn của Công ty Dược phẩm Sinh học Bắc Kinh Wantai, khẳng định tầm ảnh hưởng trong nhiều ngành công nghiệp.
Phát biểu của ông Zhong được đưa ra trong bối cảnh thị trường thương mại điện tử livestream tại Trung Quốc đang phát triển mạnh mẽ và gần như trở thành một hiện tượng xã hội.
Theo thống kê của Trung tâm Internet Trung Quốc (CNNIC), tính đến cuối năm 2023, đã có hơn 750 triệu người dùng livestream tại Trung Quốc. Doanh thu từ livestream thương mại điện tử đạt hơn 4.900 tỷ NDT (khoảng 700 tỷ USD).
Các nền tảng như Taobao Live, Douyin và Kuaishou tổ chức hàng triệu buổi livestream mỗi tháng, mang về doanh số hàng nghìn tỷ nhân dân tệ.
Mô hình này không chỉ thu hút người tiêu dùng nhờ giá rẻ, mà còn nhờ tính tương tác cao, kết hợp giữa mua sắm và giải trí. Tuy nhiên, đằng sau hào quang là nhiều vấn đề như gian lận, thông tin sai lệch, quảng cáo lố, chất lượng sản phẩm kém,…
Đặc biệt, một số KOL dùng chiêu trò gây tranh cãi, thiếu đạo đức nghề nghiệp đã làm giảm niềm tin người tiêu dùng khiến các cơ quan quản lý của Trung Quốc ngày càng siết chặt quản lý thuế, nội dung và hành vi livestream.
Livestream bán hàng đã trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ trong thị trường thương mại điện tử Việt Nam. Thị trường bán hàng Livestream đã thay đổi thói quen tiêu dùng.
Tốc độ tăng trưởng của livestream bán hàng:
Phổ biến nền tảng:Theo AccessTrade Việt Nam, trong năm 2024 ba nền tảng livestream bán hàng phổ biến nhất tại Việt Nam là Facebook (31,9%), Shopee (30,9%) và TikTok (17,2%). Trung bình mỗi tháng có khoảng 2,5 triệu phiên bán hàng livestream với sự tham gia của hơn 50.000 nhà bán hàng. Doanh số của 5 sàn giao dịch phổ biến đạt trung bình 25.300 tỷ đồng, tương đương khoảng 1 tỷ USD mỗi tháng.
Thói quen tiêu dùng:Khảo sát của NielsenIQ Việt Nam cho thấy, khoảng 95% người mua sắm trực tuyến đã mua hàng từ các phiên livestream trong 3 tháng đầu năm 2024, và trung bình mỗi người dành 13 giờ/tuần để xem các buổi livestream bán hàng.
Năm 2025, việc bán hàng qua livestream tiếp tục phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Để hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động này, nhiều công cụ và nền tảng đã được sử dụng rộng rãi. Dưới đây là một số công cụ phổ biến:
1. Công cụ hỗ trợ livestream:
Sapo GO:Cung cấp giao diện thân thiện, dễ sử dụng, cho phép tự động nhắn tin nhắc nhở khách hàng khi họ bình luận thiếu hoặc chưa đúng cú pháp. ACCESSTRADE
OBS (Open Broadcast Software):Phần mềm miễn phí với nhiều tính năng vượt trội, hệ thống ổn định, hỗ trợ livestream chuyên nghiệp. ACCESSTRADE
GoStream:Cho phép phát livestream đồng thời trên nhiều nền tảng, giúp tiếp cận đa dạng đối tượng khách hàng. gostream.co
2. Phần mềm hỗ trợ tăng tương tác và chốt đơn:
Fplus:Hỗ trợ tăng lượt xem và tương tác cho các buổi livestream.
Ninja Share Livestream:Tăng khả năng tiếp cận bằng cách chia sẻ livestream đến nhiều nhóm và trang khác nhau.
UPOS, Chotdon, KiotViet:Hỗ trợ quản lý đơn hàng, khách hàng và kho hàng hiệu quả trong quá trình livestream.
3. Nền tảng mạng xã hội phổ biến cho livestream:
Facebook Live:Chiếm 23% tổng số phiên livestream của nhà bán hàng đang kinh doanh đa kênh hoặc chỉ bán online. Báo Công Thương
TikTok Live:Chiếm 18% tổng số phiên livestream, đặc biệt phổ biến với giới trẻ và các sản phẩm thời trang, làm đẹp. Báo Công Thương
Shopee Live:Chiếm 10% tổng số phiên livestream, chủ yếu được sử dụng bởi doanh nghiệp, hộ kinh doanh chuyên bán trên sàn thương mại điện tử. Báo Công Thương
Việc lựa chọn và kết hợp các công cụ trên sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả bán hàng qua livestream, tăng tương tác và doanh số cho doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn về bí quyết livestream bán hàng hiệu quả, bạn có thể tham khảo kênh thông tin website chúng tôi Ver2Solution.com
