Tại Việt Nam, các hình thức kinh doanh trên thị trường rất đa dạng, phản ánh sự phát triển của nền kinh tế và sự thích nghi với xu hướng công nghệ, tiêu dùng. Dưới đây là tổng quan về các hình thức kinh doanh phổ biến, cùng với đánh giá về mức độ phổ biến và số lượng người dùng dựa trên thực tế thị trường tính đến năm 2025:

1. Các hình thức kinh doanh phổ biến tại Việt Nam

a. Kinh doanh truyền thống (Offline)

• Mô tả: Bao gồm các cửa hàng bán lẻ (tạp hóa, siêu thị mini), chợ truyền thống, cửa hàng chuyên doanh (thời trang, điện tử), và dịch vụ tại chỗ (nhà hàng, quán cà phê, tiệm sửa chữa).
• Đặc điểm: Tiếp cận khách hàng trực tiếp, phụ thuộc vào vị trí địa lý và mối quan hệ cá nhân.
• Ví dụ: Chợ Bến Thành, siêu thị Co.opmart, các tiệm tạp hóa nhỏ lẻ.

b. Kinh doanh online (Trực tuyến)

• Mô tả: Bán hàng qua mạng xã hội (Facebook, Zalo), sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop), hoặc website riêng.
• Đặc điểm: Tiết kiệm chi phí mặt bằng, tiếp cận khách hàng rộng, phù hợp với xu hướng công nghệ 4.0.
• Ví dụ: Các shop trên Shopee, fanpage bán hàng trên Facebook.

c. Kinh doanh livestream

• Mô tả: Bán hàng trực tiếp qua các buổi phát sóng trên mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử, kết hợp giải trí và mua sắm.
• Đặc điểm: Tương tác cao, tạo niềm tin qua hình ảnh thực tế, thường có ưu đãi giới hạn thời gian.
• Ví dụ: Livestream trên TikTok Shop, Shopee Live.

d. Kinh doanh nhượng quyền (Franchise)

• Mô tả: Mua quyền kinh doanh từ một thương hiệu lớn, sử dụng mô hình và sản phẩm sẵn có.
• Đặc điểm: Ít rủi ro hơn khi khởi nghiệp, tận dụng thương hiệu có sẵn.
• Ví dụ: Highlands Coffee, Phúc Long, KFC.

e. Kinh doanh Dropshipping

• Mô tả: Bán hàng mà không cần nhập kho, lấy sản phẩm từ nhà cung cấp và giao trực tiếp đến khách hàng.
• Đặc điểm: Vốn thấp, phù hợp với người mới bắt đầu, nhưng lợi nhuận phụ thuộc vào nhà cung cấp.
• Ví dụ: Bán hàng từ Taobao, 1688 qua sàn Shopee.

f. Kinh doanh sản xuất

• Mô tả: Doanh nghiệp tự sản xuất sản phẩm rồi phân phối qua đại lý hoặc bán trực tiếp.
• Đặc điểm: Đòi hỏi vốn lớn, phù hợp với ngành công nghiệp hoặc nông nghiệp.
• Ví dụ: Vinamilk (sữa), Trung Nguyên (cà phê).

g. Kinh doanh dịch vụ

• Mô tả: Cung cấp dịch vụ thay vì sản phẩm hữu hình (giáo dục, chăm sóc sức khỏe, vận chuyển, làm đẹp).
• Đặc điểm: Không cần hàng tồn kho, tập trung vào chất lượng dịch vụ.
• Ví dụ: Grab, Viettel Post, spa làm đẹp.

2. Hình thức nào phổ biến nhất?

• Kinh doanh online: Đây là hình thức phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay, đặc biệt từ sau đại dịch COVID-19. Sự phát triển của internet (hơn 70% dân số dùng internet) và smartphone đã thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng này.
  • Lý do:
    • Chi phí khởi nghiệp thấp, không cần mặt bằng.
    • Dễ dàng tiếp cận khách hàng trên toàn quốc qua mạng xã hội và sàn TMĐT.
    • Phù hợp với nhiều đối tượng từ cá nhân (sinh viên, mẹ bỉm sữa) đến doanh nghiệp lớn.
  • Thống kê: Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, doanh thu thương mại điện tử năm 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, chiếm 20% tổng doanh thu bán lẻ, và dự kiến tiếp tục tăng mạnh vào năm 2025.
• Nhận định: Kinh doanh online vượt trội về mức độ phổ biến nhờ tính linh hoạt và khả năng thích nghi với mọi quy mô kinh doanh.

3. Hình thức nào nhiều người dùng nhất?

• Kinh doanh livestream: Đây là hình thức có lượng người dùng (người mua) lớn nhất, đặc biệt trên các nền tảng như TikTok Shop, Shopee Live, và Facebook Live.
  • Lý do:
    • Người Việt dành trung bình 10-13 giờ/tuần xem livestream, cao hơn nhiều quốc gia khác (theo báo cáo TikTok 2024).
    • Tương tác trực tiếp tạo niềm tin, kết hợp giải trí và mua sắm (Shoppertainment) thu hút đông đảo người tiêu dùng, nhất là giới trẻ (Gen Z, Millennials).
    • Các ưu đãi giới hạn thời gian kích thích quyết định mua hàng nhanh chóng.
  • Thống kê: TikTok Shop ghi nhận hàng triệu phiên livestream mỗi tháng, với các ngành hàng như thời trang, mỹ phẩm dẫn đầu doanh thu. Một số phiên livestream cá nhân đạt doanh thu hàng tỷ đồng chỉ trong vài giờ.
  • Ví dụ: Livestream bán nông sản (72 tấn cam Nghệ An) hay PewPew (3,3 tỷ đồng bán xe VinFast) cho thấy sức hút lớn.
• Nhận định: Livestream không chỉ phổ biến với người bán mà còn thu hút lượng người mua khổng lồ nhờ tính giải trí và hiệu quả tức thì.

4. So sánh và kết luận

• Phổ biến nhất (người bán): Kinh doanh online chiếm ưu thế vì dễ tiếp cận, chi phí thấp, và phù hợp với mọi tầng lớp kinh doanh. Đây là hình thức mà hầu hết cá nhân/doanh nghiệp đều có thể tham gia.
• Nhiều người dùng nhất (người mua): Kinh doanh livestream dẫn đầu nhờ khả năng thu hút người xem và chuyển đổi thành khách hàng cao, đặc biệt trên các nền tảng như TikTok và Shopee.
• Tại sao khác nhau?:
  • Kinh doanh online là “cửa ngõ” dễ dàng cho người bán, nhưng không phải ai cũng thành công trong việc giữ chân khách hàng.
  • Livestream, dù đòi hỏi kỹ năng và đầu tư hơn, lại tạo ra trải nghiệm mua sắm hấp dẫn, khiến nó trở thành lựa chọn yêu thích của người tiêu dùng.

5. Xu hướng tương lai

• Kinh doanh livestream dự kiến sẽ tiếp tục bùng nổ trong năm 2025, khi các nền tảng tích hợp AI và công nghệ tương tác mới.
• Kinh doanh online vẫn giữ vững vị trí phổ biến nhờ sự phát triển của thương mại điện tử và thanh toán không tiền mặt.

Nếu bạn đang cân nhắc tham gia kinh doanh, việc kết hợp cả hai hình thức này (bán online và livestream) có thể mang lại hiệu quả tối ưu. Bạn muốn tìm hiểu thêm về chiến lược cụ thể cho một hình thức nào không?

Nguyễn Thọ – Ver2Solution