Thậm chí chính OpenAI còn phải đăng tải một bài viết về startup AI này trên blog của mình để cảnh báo về mối đe dọa mới nổi đến từ Trung Quốc. Startup AI vô danh mới là đối thủ đáng sợ nhất của OpenAI từ Trung Quốc có thể đe dọa đến vị thế của nước Mỹ.
Trong khi cả thế giới đang chú ý đến DeepSeek và những thành tựu ấn tượng của mô hình R1, OpenAI đã bất ngờ chỉ ra một mối đe dọa khác từ Trung Quốc mà họ cho rằng còn nguy hiểm hơn nhiều. Zhipu AI, một startup được thành lập năm 2019 và ít được biết đến trên trường quốc tế, đang khiến OpenAI phải “rung chuông báo động” bởi chiến lược mở rộng toàn cầu táo bạo và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ.
Trong một bài đăng blog vào tháng 6 vừa qua, OpenAI đã cảnh báo về Zhipu AI, mô tả startup này là đang ở “tuyến đầu” trong cuộc đua AI của Trung Quốc để dẫn đầu thế giới. Điều đáng chú ý là thay vì tập trung vào cuộc cạnh tranh trực tiếp về mô hình AI như DeepSeek, Zhipu AI đang theo đuổi một chiến lược hoàn toàn khác – chinh phục thị trường “sovereign AI” hay AI chủ quyền, bao gồm xây dựng hệ thống hạ tầng AI và hệ sinh thái liên quan cho các quốc gia.
Zhipu AI được truyền thông Trung Quốc gọi là một trong những “hổ AI” của đất nước, một nhóm các startup mô hình AI được coi là chìa khóa cho nỗ lực của Bắc Kinh nhằm cạnh tranh với Mỹ và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, điều làm cho Zhipu AI trở nên đặc biệt nguy hiểm trong mắt OpenAI không phải là khả năng kỹ thuật thuần túy, mà là mạng lưới quan hệ sâu rộng với chính phủ Trung Quốc và chiến lược mở rộng toàn cầu có hệ thống.
Theo OpenAI tiết lộ, công ty đã nhận được hơn 1,4 tỷ USD đầu tư từ các tổ chức được nhà nước hỗ trợ, một con số khổng lồ cho thấy mức độ ưu tiên mà Bắc Kinh dành cho startup này. Không chỉ dừng lại ở đó, Zhipu AI còn huy động thêm 400 triệu USD từ Prosperity7 Ventures của Saudi Arabia, cho thấy sự quan tâm từ các nhà đầu tư quốc tế.
Chiến lược mở rộng của Zhipu AI thực sự ấn tượng về quy mô và tham vọng. Thay vì chỉ tập trung vào việc phát triển các mô hình AI tiên tiến, công ty này đang xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh cho các chính phủ nhằm phát triển cơ sở hạ tầng AI. Công ty đã thiết lập các văn phòng tại Trung Đông, Anh, Singapore và Malaysia, đồng thời điều hành các dự án “trung tâm đổi mới” chung trên khắp Đông Nam Á, bao gồm cả ở Indonesia.
Đặc biệt, Zhipu AI đã phát triển quan hệ đối tác với nhiều quốc gia vùng Vịnh và các quốc gia như Malaysia, Singapore, tạo ra một mạng lưới ảnh hưởng rộng khắp. Zhipu AI hợp tác với Huawei để cung cấp cơ sở hạ tầng LLM chủ quyền và phần cứng riêng tư cho các tổ chức được nhà nước hỗ trợ, tạo ra một mô hình kinh doanh bền vững và khó thay thế.
Về mặt kỹ thuật, Zhipu AI cũng không hề thua kém. Công ty đã phát triển AutoGLM Rumination AI agent, được cho là có thể cạnh tranh với nhiều mô hình phổ biến trong các tác vụ như tự động hóa trình duyệt và suy luận ngữ cảnh dài. Tuy nhiên, điểm mạnh thực sự của Zhipu AI nằm ở khả năng tích hợp công nghệ vào cơ sở hạ tầng của các quốc gia, tạo ra sự phụ thuộc lâu dài và khó đảo ngược.
Mục tiêu cuối cùng của Zhipu AI, theo phân tích của OpenAI, là đưa ” hệ thống và tiêu chuẩn Trung Quốc vào thị trường mới nổi trước khi đối thủ Mỹ hoặc châu Âu có thể làm được”. Công ty đang cố gắng thể hiện một “sự thay thế AI Trung Quốc có trách nhiệm, minh bạch và sẵn sàng kiểm toán”, nhằm thu hút các chính phủ đang tìm kiếm giải pháp AI tránh khỏi ảnh hưởng của phương Tây.
Tham vọng của Zhipu AI không chỉ ở việc cạnh tranh về kỹ thuật đơn thuần
Sự khác biệt giữa Zhipu AI và DeepSeek nằm ở chiến lược tiếp cận. Trong khi DeepSeek tập trung vào việc tạo ra những mô hình AI ấn tượng về mặt kỹ thuật và thu hút sự chú ý của cộng đồng nghiên cứu, Zhipu AI đang âm thầm xây dựng một đế chế công nghệ thông qua các quan hệ đối tác chính phủ và đầu tư cơ sở hạ tầng.
Với định giá hiện tại khoảng 2,78 tỷ USD và đang chuẩn bị cho đợt IPO, Zhipu AI đại diện cho một mô hình phát triển AI hoàn toàn khác với những gì chúng ta đã quen thuộc từ Silicon Valley. Thay vì dựa vào sự đổi mới thuần túy và thị trường tự do, công ty này kết hợp sức mạnh của nhà nước, chiến lược địa chính trị và công nghệ tiên tiến để tạo ra một thế lực AI mới có thể thay đổi toàn bộ bức tranh cạnh tranh toàn cầu.
Quyết định công khai cảnh báo về Zhipu AI của OpenAI đã tạo ra những phản ứng trái chiều trong cộng đồng công nghệ. Một mặt, nhiều chuyên gia ủng hộ cảnh báo này, cho rằng chiến lược cơ sở hạ tầng của Zhipu AI thực sự có thể thay đổi cán cân quyền lực trong tiêu chuẩn AI toàn cầu. Mặt khác, không ít người cho rằng việc OpenAI công khai nhắm đến Zhipu AI có thể vô tình tăng độ nhận biết và uy tín của đối thủ này.
Tuy nhiên, OpenAI dường như đã cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định này. Công ty có lý do chính đáng để lo ngại khi chứng kiến Zhipu AI không chỉ mở rộng về mặt địa lý mà còn tạo ra những mối quan hệ sâu sắc với các chính phủ. Điều này có thể dẫn đến việc hình thành các tiêu chuẩn AI thay thế, thách thức sự thống trị lâu nay của các công ty công nghệ phương Tây.
Sau khi Ví điện tử đã chính thức được công nhận là phương tiện thanh toán tương đương với tiền mặt, thẻ và tài khoản ngân hàng, NHNN mới đây đã ban hành một số quy định mới đáng chú ý về định danh, xác thực khách hàng, hạn mức giao dịch,….
Ngày 5/11/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 41/2025/TT-NHNN (Thông tư 41) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 40/2024/TT-NHNN về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Thông tư 41 có hiệu lực từ ngày 5/11/2025, gồm 27 điều, tập trung hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, đảm bảo an toàn, minh bạch và hiệu quả trong quản lý các hoạt động ví điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt. Riêng các quy định mới liên quan đến mở ví điện tử, xác thực khách hàng và cung cấp thông tin (Điều 6, Điều 12, khoản 2, 3, 4 Điều 15) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức trung gian thanh toán chuẩn bị hệ thống kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ và đào tạo nhân sự phù hợp.
Đa dạng hình thức bảo đảm thanh toán, linh hoạt cho tổ chức trung gian
Một trong những điểm mới đáng chú ý của Thông tư 41 là cho phép các tổ chức trung gian thanh toán lựa chọn nhiều biện pháp bảo đảm khả năng thanh toán đối với dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ.
Theo đó, các tổ chức có thể mở tài khoản đảm bảo thanh toán hoặc áp dụng các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ khác phù hợp với quy định pháp luật, thay vì chỉ được phép sử dụng một hình thức duy nhất như trước đây.
Quy định này giúp các đơn vị trung gian thanh toán chủ động hơn trong quản lý nguồn vốn, đồng thời tăng tính linh hoạt và giảm chi phí vận hành, nhưng vẫn đảm bảo an toàn thanh toán và quyền lợi người dùng.
Siết chặt định danh và xác thực khách hàng khi mở ví điện tử
Thông tư 41 bổ sung yêu cầu định danh và xác thực chặt chẽ hơn đối với chủ ví điện tử.
Cụ thể, tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử phải gặp mặt trực tiếp để đối chiếu thông tin sinh trắc học của khách hàng hoặc người đại diện hợp pháp, trừ trường hợp mở ví bằng định danh điện tử hợp pháp (eKYC). Đồng thời, ngân hàng hoặc đơn vị trung gian phải kiểm tra, xác minh số điện thoại đăng ký khi khách hàng mở ví hoặc thực hiện giao dịch.
Đối với khách hàng tổ chức, quy trình xác minh thông tin đại diện hợp pháp được yêu cầu thực hiện tương tự, có thể thông qua bên thứ ba được ủy quyền, nhưng vẫn phải đảm bảo xác thực trực tiếp. Một số đối tượng đặc biệt như cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp thuộc Fortune Global 500 được miễn gặp mặt trực tiếp, song tổ chức cung ứng vẫn phải chịu trách nhiệm về độ chính xác của thông tin định danh.
Ngoài ra, các tổ chức trung gian thanh toán phải lưu trữ đầy đủ dữ liệu nhận biết khách hàng, bao gồm yếu tố sinh trắc học, âm thanh, hình ảnh và thông tin định danh thiết bị giao dịch để phục vụ kiểm tra, xử lý khi có tranh chấp hoặc yêu cầu từ cơ quan có thẩm quyền.
Tăng hạn mức giao dịch lên 300 triệu đồng/tháng
Một thay đổi quan trọng khác là việc điều chỉnh hạn mức giao dịch trên ví điện tử cá nhân.
Theo quy định mới, tổng hạn mức chuyển tiền và thanh toán của một khách hàng tại một tổ chức ví điện tử vẫn được giữ ở mức 100 triệu đồng/tháng cho các giao dịch thông thường.
Tuy nhiên, Thông tư cho phép nâng hạn mức lên tối đa 300 triệu đồng/tháng đối với các giao dịch thanh toán dịch vụ thiết yếu như điện, nước, viễn thông, học phí, viện phí, bảo hiểm và các khoản vay đến hạn tại tổ chức tín dụng.
Quy định này được đánh giá là cân bằng giữa nhu cầu thực tế và quản lý rủi ro, vừa tạo thuận lợi cho người dùng, vừa ngăn chặn việc lợi dụng ví điện tử cho mục đích rửa tiền, chuyển tiền bất hợp pháp hoặc tài trợ khủng bố.
Thông tư 41 cũng yêu cầu các tổ chức trung gian thanh toán định kỳ cập nhật thông tin khách hàng và báo cáo Ngân hàng Nhà nước khi có thay đổi về tên thương mại, thương hiệu hoặc mô hình hoạt động ví điện tử.
Đặc biệt, tổ chức phục vụ người khởi tạo giao dịch phải cung cấp thông tin tối thiểu cho tổ chức phục vụ người thụ hưởng trong các giao dịch chuyển tiền giữa ví điện tử hoặc giữa ví và tài khoản ngân hàng, đảm bảo truy xuất và minh bạch dòng tiền.
Ngoài ra, Thông tư cũng quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước trong quá trình cấp, sửa đổi hoặc thu hồi giấy phép trung gian thanh toán, góp phần rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và nâng cao tính minh bạch trong cấp phép.
Trước đó, một số quy định tại Thông tư 40/2024/TT-NHNN (quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán) sẽ chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Theo đó, Ví điện tử đã chính thức được công nhận là phương tiện thanh toán tương đương với tiền mặt, thẻ và tài khoản ngân hàng.
Mạng xã hội Meta cược 600 tỷ USD vào trung tâm dữ liệu AI tại Mỹ trong 3 năm tới, tập trung phát triển mạng lưới trung tâm dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo.
Tại một bữa tối ở Nhà Trắng vào tháng 9, ông Mark Zuckerberg, CEO Meta Platforms đã thông báo với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng tập đoàn công nghệ này sẽ chi ít nhất 600 tỷ USD trong vài năm tới tại Mỹ để củng cố vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực AI, theo Reuters.
Khoản đầu tư này đánh dấu kế hoạch mở rộng lớn nhất trong lịch sử của Meta, khi công ty tăng tốc xây dựng năng lực điện toán để đạt mục tiêu “siêu trí tuệ” – giai đoạn máy móc vượt qua trí thông minh con người.
Trong buổi công bố kết quả kinh doanh gần đây, Mark nhấn mạnh: “Đây là chiến lược đúng đắn để đẩy nhanh năng lực điện toán, giúp chúng tôi sẵn sàng cho những kịch bản tăng trưởng lạc quan nhất”.
Meta dự báo chi phí đầu tư (CAPEX) của năm tới sẽ “tăng đáng kể” do tập trung vào phát triển hạ tầng AI, bao gồm việc xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu mới nhằm đáp ứng nhu cầu xử lý khổng lồ của các mô hình học sâu.
Tháng trước, công ty đã ký thỏa thuận tài chính trị giá 27 tỷ USD với Blue Owl Capital để tài trợ cho trung tâm dữ liệu tại Louisiana, được xem là dự án lớn nhất toàn cầu của Meta tính đến nay.
Bên cạnh đó, hồi tháng 10, công ty mẹ của Facebook, Instagram, Threads cũng công bố đầu tư 1,5 tỷ USD vào trung tâm dữ liệu tại Texas, nâng tổng số cơ sở của tập đoàn lên 29 trung tâm trên toàn thế giới.
Giới phân tích nhận định động thái này cho thấy Meta đang “đặt cược toàn lực” vào AI, trong bối cảnh các đối thủ như Google, Amazon và Microsoft cũng đang mở rộng đầu tư hạ tầng điện toán đám mây để phục vụ mô hình trí tuệ nhân tạo thế hệ mới.
Bộ công cụ mới của OpenAI dự kiến sẽ khiến nhiều ứng dụng AI bên thứ ba phải biến mất do không có lợi thế công nghệ lõi, một nửa giới startup AI hiện tại sẽ bị hủy diệt, đồng thời đưa ChatGPT vượt ra ngoài khuôn khổ của một chatbot hỏi đáp thông thường.
Trong làn sóng phát triển công nghệ AI hiện nay, không ít startup đã nhanh chóng nhảy vào cuộc chơi với tham vọng tạo ra những công cụ tự động hóa thông minh. Tuy nhiên, những gì OpenAI vừa công bố trong sự kiện nhà phát triển mới đây đã khiến nhiều startup phải giật mình, bởi gã khổng lồ này đã âm thầm thiết kế lại toàn bộ hệ sinh thái AI và tung ra những công cụ có khả năng thay thế hoàn toàn các dịch vụ mà những startup này đang cung cấp.
Một trong số đó là AgentKit, bộ công cụ cho phép xây dựng các Tác nhân AI (các AI Agent) thực sự có khả năng tương tác với ứng dụng, biến ChatGPT không chỉ đơn thuần là chatbot trả lời câu hỏi. Những tác nhân này có thể tự động mở trang Notion, gửi tin nhắn qua Slack, kiểm tra email, đặt lịch hẹn và thực hiện vô số tác vụ khác.
Điều đáng nó là cách thức hoạt động của AgentKit vô cùng đơn giản với giao diện kéo thả, các công cụ kết nối sẵn có và hệ thống kiểm soát an toàn tích hợp. Nhiều người đã gọi nó là phiên bản nâng cấp của n8n – một công cụ bên thứ ba có tính năng tương tự – nhưng với khả năng tích hợp tốt hơn nhiều.
Bên cạnh với AgentKit, OpenAI còn tung ra Apps SDK cho phép xây dựng ứng dụng hoạt động ngay bên trong ChatGPT. Trong buổi demo, OpenAI cho thấy các ứng dụng như Canva, Spotify, Coursera và Zillow đã hoạt động trơn tru trong giao diện trò chuyện.
ChatKit, công cụ khác được giới thiệu, cho phép nhúng trực tiếp khả năng trò chuyện được hỗ trợ bởi ChatGPT vào bất kỳ trang web hay ứng dụng nào với giao diện tùy chỉnh. Thêm vào đó là Sora 2 API cho video chất lượng cao, mô hình o1 với khả năng reasoning mạnh mẽ, và Codex cho phép lập trình bằng giọng nói.
Sức mạnh của bộ công cụ này đã được minh chứng qua những ví dụ thực tế đầy ấn tượng. Trong một buổi trình diễn trực tiếp, một Tác nhân AI được xây dựng hoàn chỉnh chỉ trong 8 phút, trong khi các công ty như Ramp và LY Corp tạo ra những Tác nhân hoạt động hiệu quả trong vòng chưa đầy 2 giờ. So với trước đây khi việc tạo một agent đòi hỏi hàng tuần chỉnh sửa prompt thủ công, xây dựng các kết nối tùy chỉnh và sửa lỗi workflow liên tục, giờ đây toàn bộ quy trình có thể được hoàn thành trong vài giờ.
Tác động của những công cụ này đến hệ sinh thái startup AI là cực kỳ nghiêm trọng. Những nền tảng tự động hóa lớn như n8n, Make và Zapier đột nhiên đối diện với đối thủ có nguồn lực khổng lồ.
Hàng loạt startup nhỏ hơn đã đặt cược vào việc tạo các wrapper (hay lớp phủ) hay công cụ chuyên biệt dựa trên ChatGPT giờ đây phải chứng kiến những tính năng họ xây dựng được tích hợp sẵn trong sản phẩm gốc. Các startup về giáo dục sử dụng AI qua chụp ảnh, những dịch vụ thay thế trợ lý giọng nói như Alexa hay Siri, hay các công cụ tìm kiếm hình ảnh thay thế Google đều đang đứng trước nguy cơ mất lợi thế cạnh tranh.
Không cần đến các công cụ AI bên thứ ba, người dùng có thể tương tác với các ứng dụng khác ngay trong ChatGPT
Trong cộng đồng startup, có quan niệm rằng khi nền tảng lớn đạt được sự ngang bằng về tính năng cộng với khả năng tiếp cận rộng rãi, các công cụ wrapper sẽ tự động tiêu vong. Đây chính xác là những gì đang diễn ra. Một số người còn ví các công cụ mới của OpenAI như cú búng tay của Thanos, và cho rằng có thể 1/2 hệ sinh thái startup sẽ biến mất sau sự kiện này. Những người còn lại buộc phải nhanh chóng tiến hóa hoặc chấp nhận biến mất.
Đáng chú ý là nhiều startup đáng lẽ phải nhìn thấy điều này từ trước. OpenAI đã từng trình diễn khả năng đa phương thức của GPT-4 ngay từ buổi livestream dành cho nhà phát triển. Câu hỏi chiến lược đầu tiên mà bất kỳ startup nào cũng phải tự hỏi là tại sao OpenAI chưa làm điều này, và họ sẽ làm gì nếu gã khổng lồ quyết định bắt đầu.
Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người đều bi quan. Một số ý kiến cho rằng việc phụ thuộc vào dịch vụ của người khác vốn là bản chất của ngành công nghệ phần mềm. Thậm chí chính OpenAI cũng chỉ là một wrapper hoạt động trên Azure và NVIDIA, Netflix là wrapper của AWS, và ngay cả NVIDIA cũng phải dựa vào TSMC. Quan điểm này cho rằng nếu con đường đã được mở, không nên cố xây thêm đường mà hãy tập trung vào việc chế tạo những chiếc xe tốt hơn.
Trước áp lực này, các nền tảng tự động hóa lớn đang tìm cách xoay chuyển tình hình. Zapier với hơn 6.000 kết nối ứng dụng đang chuyển sang trở thành lớp thực thi cho các Tác nhân AI của OpenAI. Make tập trung vào việc kết nối nhiều Tác nhân chuyên biệt của OpenAI thành quy trình kinh doanh có cấu trúc. Còn n8n, với lợi thế mã nguồn mở, đang chuyển hướng sang phục vụ khách hàng cần triển khai on-premise và bảo mật cao, một thị trường mà OpenAI không thể phục vụ do tính chất của mình.
Những gì OpenAI vừa tung ra không chỉ là bản cập nhật thông thường mà là sự tái định nghĩa toàn diện về cách xây dựng và sử dụng công nghệ AI. Phần mềm từng mất hàng tháng để phát triển giờ đây có thể được tạo ra trong vài phút.
Thời đại của các đội ngũ đông đảo đang nhường chỗ cho thời đại của những ý tưởng xuất sắc được hiện thực hóa nhanh chóng. ChatGPT không còn chỉ là công cụ hỏi đáp mà đã trở thành nền tảng toàn diện để xây dựng ứng dụng, agents, code và nội dung đa phương tiện. Cuộc chơi đã thay đổi hoàn toàn, và những ai không kịp thích ứng sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau.
