Xu hướng tiêu dùng tối giản đang nổi lên trong giới trẻ khắp thế giới, từ các nước ở châu Mỹ cho tới châu Á.
Xu hướng tiêu dùng tối giản tập trung vào lối sống bền vững, trái ngược với sự giàu có và dư thừa. Trong ảnh là cảnh người đi mua sắm ở TP Hamburg, Đức – Ảnh: REUTERS
Mạng xã hội từ lâu với nhiều người đã trở thành nơi để khoe khoang sự hoàn hảo, là nơi chỉ dành cho những ngôi nhà đẹp như tranh vẽ, tủ quần áo xa hoa, bộ sản phẩm làm đẹp… Nhưng một xu hướng mới đang lan rộng theo hướng ngược lại: tiêu dùng tối giản (underconsumption), thúc đẩy lối sống tái sử dụng, tiết kiệm và ưu tiên chất lượng hơn số lượng.
Có gì xài đó
Xu hướng này tập trung vào lối sống bền vững và sử dụng những gì mình có, trái ngược với sự giàu có và dư thừa đang thống trị trên Instagram, TikTok… Nhiều người trẻ giờ đây lên mạng chia sẻ về những bình nước cũ kỹ, những chiếc áo len từ thời trung học, những chiếc giẻ lau bát làm từ áo phông cũ… Họ khoe cách vẫn tiếp tục sử dụng những thứ mình có và tái sử dụng các vật dụng gia đình thay vì mua đồ mới.
Chị Christine Lan, nhà sáng tạo nội dung tại TP Montreal (Canada), chia sẻ về lối sống tập trung vào việc tiêu dùng tối giản: “Tôi trân trọng mọi thứ mình có với mức cao nhất và đảm bảo rằng khi mua thứ gì đó nó sẽ là món đồ được sản xuất với chất lượng tốt và bền lâu”. Christine Lan đã có được thành công ban đầu khi chị đăng bài về cách tự làm đồ trang điểm thay vì phải tốn tiền cho các cửa hàng mỹ phẩm.
Hay như chị Andrea Cheong, một người có tầm ảnh hưởng (KOL) trên mạng xã hội tại Anh, gần đây đã chia sẻ một video theo phong cách “tiêu dùng tối giản” về việc bản thân vá quần áo cũ. Chị cho biết nhiều thanh thiếu niên đã dần hình thành “hành vi bắt buộc phải chi tiêu đến đồng bảng Anh cuối cùng cho một món đồ thời trang”.
Theo Hãng tin The Canadian Press, các chuyên gia nhận định xu hướng tiêu dùng tối giản liên quan tới kinh tế và tình trạng thất nghiệp cao. “Nếu bạn không có việc làm hoặc đang phải đối mặt với áp lực kinh tế thì chắc chắn sẽ khó tiêu dùng quá mức” – ông François Côté, giám đốc điều hành Công ty Fig Financial, giải thích.
Vì sao?
Nhiều năm lạm phát đã khiến nhiều người nhận ra họ không thể theo kịp thói quen chi tiêu của những người hay khoe khoang trên mạng. Phân tích của Google Trends cho thấy lượt tìm kiếm về tiêu dùng tối giản tại Mỹ đã đạt mức cao nhất vào mùa hè năm nay, nổi lên cùng với những câu hỏi về “sản xuất quá mức” và “đại suy thoái”.
Hơn một nửa số người thuộc gen Z (hiện tại trong độ tuổi từ 18 đến 27) tham gia khảo sát năm 2024 của Ngân hàng Mỹ (Bank of America) cho biết chi phí sinh hoạt cao là rào cản lớn nhất đối với thành công về tài chính của họ, đồng thời nói thêm nhiều người không kiếm đủ tiền để có cuộc sống mà họ mong muốn.
Mệt mỏi vì chi phí sinh hoạt tăng cao ở Mỹ, một số thanh thiếu niên trên TikTok đang lên tiếng phản đối việc chi tiêu quá mức. “Khi bạn cảm thấy như mình lúc nào cũng đang bị mời chào mua thứ gì đó và giá của món đồ đó cứ tăng lên, mọi người sẽ không còn muốn tiêu tiền nữa” – chị Kara Perez, một KOL và là chuyên gia giáo dục tài chính, chia sẻ với Hãng tin AFP.
Tại Canada, dữ liệu của cơ quan thống kê nước này cho thấy tỉ lệ thất nghiệp tăng đều đặn, lên mức 6,4% vào tháng 7, trong lúc lãi suất cao làm chậm nền kinh tế. Người trẻ đã bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề, với tỉ lệ thất nghiệp của thanh niên lên tới 14,2% trong tháng 7.
Tại Singapore, 9/10 người được khảo sát nói họ cảm nhận được tác động của sự gia tăng chi phí sinh hoạt. Hai cách chính để đối phó với nó là giữ ngân sách cố định và hoãn các khoản mua sắm cho đến khi giá cả trở nên hợp lý, theo báo Straits Times.
Trong bối cảnh đó, tiêu dùng tối giản là một cách để người trẻ có thể vượt qua giai đoạn khó khăn. “Xu hướng tiêu dùng tối giản trên mạng xã hội là một cách khác để gen Z tận dụng tối đa số tiền của mình và đồng thời sống thân thiện với môi trường” – bà Ashley Ross, trưởng bộ phận trải nghiệm khách hàng và quản trị tại Ngân hàng Mỹ, chia sẻ.
Chị Andrea Cheong – một KOL tại Anh – nhận thấy xu hướng này thực sự vẫn là cách tiếp cận lối sống bền vững dễ dàng nhất cho những ai mong muốn. Thông điệp ở đây rất đơn giản: “Mua sắm ít thôi, mua cho tốt vào!” (Buy less, buy better).
Thị trường trang sức Việt Nam đang chứng kiến một giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ và ổn định, với doanh thu đạt 1,09 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ tiếp tục đà tăng trưởng tích cực trong những năm tới. Một đặc điểm nổi bật của thị trường là sự thống trị của phân khúc trang sức không cao cấp, chiếm tới 84% tổng doanh số, cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt trong thị hiếu tiêu dùng sang các sản phẩm thời trang, dễ tiếp cận và mang tính cá nhân hóa. Các doanh nghiệp nội địa hiện đang nắm giữ hơn 90% thị phần, khẳng định sự am hiểu sâu sắc về văn hóa và sở thích của người tiêu dùng Việt.
Khách hàng trẻ, đặc biệt là nhóm tuổi từ 15 đến 34, đóng vai trò là động lực chính thúc đẩy thị trường, với các động cơ mua hàng đa dạng từ nhu cầu làm đẹp, thể hiện cá tính, đến mục đích đầu tư (đặc biệt là vàng trang sức). Kênh bán hàng trực tuyến, đặc biệt là sàn thương mại điện tử Shopee, ngày càng trở nên quan trọng trong việc tiếp cận và phục vụ khách hàng, tạo ra một môi trường cạnh tranh sôi động giữa các nhà bán lẻ trực tuyến. Thời điểm mua sắm cao điểm được phân hóa rõ rệt: các ngày lễ truyền thống và mang ý nghĩa phong thủy như Ngày Vía Thần Tài thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động mua sắm vàng, trong khi các dịp giảm giá lớn và lễ hội như Black Friday, Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3), và Tết Nguyên Đán là động lực chính cho phân khúc trang sức thời trang. Các xu hướng thiết kế như tối giản, cá nhân hóa, layering (phối nhiều lớp) và gắn đá màu sắc đang định hình thị trường, phản ánh nhu cầu về sự độc đáo và linh hoạt trong phong cách.
Để tối đa hóa tiềm năng thị trường, các doanh nghiệp được khuyến nghị tập trung vào việc phát triển danh mục sản phẩm đa dạng, phù hợp với các phân khúc giá và động cơ mua hàng khác nhau. Đồng thời, cần tăng cường các dịch vụ cá nhân hóa, tối ưu hóa mạnh mẽ kênh bán hàng trực tuyến (đặc biệt là trên Shopee), và xây dựng các chiến lược marketing linh hoạt, nhắm mục tiêu cụ thể theo từng phân khúc khách hàng và thời điểm mua sắm đặc thù.
I. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG TRANG SỨC VIỆT NAM
Thị trường trang sức Việt Nam đang thể hiện một bức tranh tăng trưởng đầy hứa hẹn, thu hút sự chú ý của cả các nhà đầu tư và người tiêu dùng. Sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch và các xu hướng tiêu dùng mới đang định hình lại ngành công nghiệp này.
Quy mô thị trường và tốc độ tăng trưởng
Theo dữ liệu từ Statista năm 2023, thị trường trang sức Việt Nam đã đạt doanh thu ấn tượng 1,09 tỷ USD. Dự báo cho thấy thị trường sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 4,39% trong giai đoạn 2023-2026. Một nguồn khác cũng dự kiến mức tăng trưởng hàng năm là 5,02% từ năm 2022. Tính trên cơ sở bình quân đầu người, mỗi người dân Việt Nam đã đóng góp 10,89 USD doanh thu vào thị trường trang sức trong năm 2023.
Thị trường đã chứng kiến sự phục hồi đáng kể sau những tác động của đại dịch COVID-19. Doanh thu đã tăng từ 0,82 tỷ USD vào năm 2020 lên 1,02 tỷ USD vào năm 2022, cho thấy khả năng phục hồi và tiềm năng phát triển mạnh mẽ của ngành. Các báo cáo gần đây cũng củng cố nhận định này; ví dụ, PNJ, một trong những doanh nghiệp trang sức hàng đầu tại Việt Nam, đã ghi nhận doanh thu vàng 24K tăng tới 44,1% trong 9 tháng đầu năm 2024, phản ánh rõ nét sự sôi động chung của thị trường. Đáng chú ý, kênh trang sức bán lẻ của PNJ đóng góp tới 69,8% trong cơ cấu doanh thu của công ty trong quý 3 năm 2024, với biên lợi nhuận gộp trung bình đạt 17,5%. Điều này cho thấy phân khúc bán lẻ trang sức đang hoạt động rất hiệu quả và là động lực tăng trưởng chính.
Cơ cấu thị trường: Trang sức không cao cấp và thị phần doanh nghiệp Việt Nam
Một đặc điểm nổi bật của thị trường trang sức Việt Nam là sự ưu thế rõ rệt của phân khúc trang sức không cao cấp (Non-luxury). Ước tính, phân khúc này chiếm tới 84% tổng doanh số bán hàng vào năm 2023. Điều này cho thấy nhu cầu lớn đối với các sản phẩm trang sức thời trang, có giá cả phải chăng và dễ dàng tiếp cận, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại.
Thị trường trang sức Việt Nam hiện nay chủ yếu do các doanh nghiệp nội địa thống trị, chiếm hơn 90% thị phần. Các thương hiệu quốc tế như Pandora, Dior, hay Cartier chỉ chiếm phần còn lại. Sự thống trị này không chỉ phản ánh năng lực sản xuất và phân phối vững mạnh của các doanh nghiệp Việt Nam mà còn cho thấy khả năng am hiểu sâu sắc về thị hiếu, văn hóa và phong cách tiêu dùng của người Việt. Các doanh nghiệp trong nước có thể nhanh chóng thích nghi với các xu hướng địa phương và tạo ra các sản phẩm có tính liên kết văn hóa cao. Điều này đặt ra yêu cầu cho các thương hiệu quốc tế muốn thâm nhập hoặc mở rộng tại Việt Nam phải “bản địa hóa” mạnh mẽ hơn trong thiết kế, marketing và chiến lược phân phối để cạnh tranh hiệu quả với các đối thủ nội địa đã có chỗ đứng vững chắc.
Đáng chú ý, nhu cầu đối với các sản phẩm trang sức thủ công và truyền thống đang có xu hướng tăng cao. Điều này gợi ý về sự quan tâm ngày càng lớn của người tiêu dùng đến yếu tố độc đáo, mang tính cá nhân hoặc văn hóa, bổ sung thêm một khía cạnh quan trọng vào bức tranh thị trường.
Bảng 1: Tổng quan Thị trường Trang sức Việt Nam (2022-2026)
Chỉ số
Năm 2022
Năm 2023
Dự kiến 2026
Doanh thu thị trường (tỷ USD)
1,02
1,09
Tăng trưởng ổn định
Tốc độ tăng trưởng hàng năm (CAGR)
N/A
4,39% (2023-2026)
4,39% (2023-2026)
Doanh thu bình quân đầu người (USD)
N/A
10,89
Tăng trưởng
Tỷ trọng trang sức không cao cấp
N/A
84%
Duy trì ưu thế
Thị phần doanh nghiệp Việt Nam
N/A
>90%
Duy trì ưu thế
II. PHÂN KHÚC THỊ TRƯỜNG VÀ KHÁCH HÀNG
Việc hiểu rõ các phân khúc giá, sản phẩm và đặc điểm khách hàng là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp trang sức định hình chiến lược kinh doanh hiệu quả tại Việt Nam.
Phân khúc giá phổ biến
Thị trường trang sức Việt Nam cho thấy sự tập trung rõ rệt ở các phân khúc giá thấp và trung bình. Các shop kinh doanh thường bán sản phẩm với mức giá phổ biến từ 100.000 ₫ đến 200.000 ₫. Một phân khúc giá phổ biến khác cũng được ghi nhận là từ 10.000 ₫ đến 50.000 ₫. Trong 12 tháng gần đây, phần lớn khách hàng trên thị trường trang sức Việt Nam thường mua sắm ở mức giá khoảng 100.000 ₫ – 200.000 ₫.
Tuy nhiên, thị trường cũng không thiếu các phân khúc giá cao hơn đáng kể, đặc biệt đối với trang sức bạc từ các shop online uy tín, có thể dao động từ 15.000 VND đến 11.700.000 VND, tùy thuộc vào thương hiệu, chất liệu và độ phức tạp của thiết kế. Điều này cho thấy sự đa dạng về khả năng chi trả của người tiêu dùng. Một khảo sát còn chỉ ra rằng 23% người được hỏi đã từng chi từ 30 triệu VND trở lên cho một sản phẩm trang sức. Trong số này, tỷ lệ chi trả cao nhất thuộc về đá quý (41% người mua chi trên 30 triệu), tiếp theo là vàng bạc (27%) và trang sức nói chung (22%). Điều này khẳng định sự tồn tại của một phân khúc khách hàng sẵn sàng chi trả cao cho các sản phẩm giá trị, cho thấy thị trường có tính lưỡng cực về giá trị, đòi hỏi chiến lược định vị sản phẩm và giá đa dạng. Các doanh nghiệp không thể áp dụng một chiến lược “phù hợp cho tất cả” mà cần phát triển các dòng sản phẩm và chiến lược định giá riêng biệt để phục vụ từng phân khúc. Một mặt là các sản phẩm thời trang, dễ tiếp cận, giá cạnh tranh để thu hút số đông; mặt khác là các sản phẩm cao cấp, độc đáo, có giá trị đầu tư hoặc biểu tượng để đáp ứng nhu cầu của nhóm khách hàng có khả năng chi trả cao hơn.
Bảng 2: Phân khúc giá phổ biến trên thị trường trang sức Việt Nam
Mức giá phổ biến (VND)
Đặc điểm
Ví dụ thương hiệu/sản phẩm (từ snippets)
10.000 – 50.000
Phụ kiện thời trang giá rẻ, dễ tiếp cận, thay đổi theo xu hướng.
Trang sức vàng, đá quý, kim cương, có giá trị đầu tư và đẳng cấp.
PNJ, DOJI, SJC, Valerie.
Phân khúc sản phẩm
Thị trường trang sức được phân loại thành 5 loại chính: dây chuyền, nhẫn, bông tai, vòng đeo và các loại khác. Trong số này, nhẫn chiếm phân khúc lớn nhất vào năm 2022, với 33,7% thị trường, và dự kiến sẽ duy trì vị trí dẫn đầu, chiếm 34,5% thị phần vào năm 2030. Vị thế dẫn đầu của nhẫn cho thấy đây là một sản phẩm có nhu cầu cao và đa dạng mục đích sử dụng, từ nhẫn cưới, nhẫn đính hôn đến nhẫn thời trang, nhẫn phong thủy. Để tối đa hóa tiềm năng của phân khúc này, các nhà cung cấp cần tập trung vào việc đa dạng hóa thiết kế nhẫn, đáp ứng các xu hướng như cá nhân hóa, tối giản, và gắn đá , cũng như các yêu cầu về ý nghĩa phong thủy hoặc biểu tượng, để thu hút các nhóm khách hàng khác nhau và duy trì sự hấp dẫn.
Bảng 3: Tỷ trọng các loại sản phẩm trang sức chính (2022-2030)
Loại sản phẩm
Tỷ trọng thị trường 2022
Dự kiến tỷ trọng 2030
Nhẫn
33,7%
34,5%
Dây chuyền
N/A
N/A
Bông tai
N/A
N/A
Vòng đeo
N/A
N/A
Khác
N/A
N/A
Phân khúc khách hàng theo độ tuổi
Phân tích tâm lý và hành vi mua sắm theo độ tuổi giúp các doanh nghiệp định hình chiến lược tiếp thị mục tiêu:
Thanh niên (18 – 34 tuổi): Đây là độ tuổi có tính độc lập cao trong tiêu dùng, với mong muốn mạnh mẽ được thể hiện “chất riêng” và lựa chọn sản phẩm/dịch vụ độc đáo phản ánh cá tính và lối sống riêng của bản thân. PNJ Silver, một nhãn hiệu của PNJ, đã đặc biệt nhắm đến khách hàng trẻ trong độ tuổi 15-25, những người yêu thích trang sức thời trang với thu nhập từ thấp đến trung bình. Nhóm tuổi này cũng là đối tượng tiêu dùng vàng chính (18-24 tuổi) , cho thấy họ không chỉ mua trang sức vì mục đích làm đẹp mà còn xem vàng trang sức như một khoản đầu tư để duy trì giá trị.
Trung niên (35 – 55 tuổi): Nhóm khách hàng này đa phần đã lập gia đình, do đó họ không chỉ mua cho bản thân mà còn cho cả gia đình. Quỹ thời gian của họ thường hạn chế và sự chi phối của giá cả trong quyết định tiêu dùng được nâng cao. Đáng chú ý, thế hệ Gen X (độ tuổi trung niên) đang có xu hướng chi tiêu nhiều hơn các thế hệ khác , cho thấy đây là một phân khúc tiềm năng với khả năng chi trả cao hơn, có thể hướng tới các sản phẩm trang sức có giá trị lớn, bền vững hoặc phục vụ nhu cầu quà tặng gia đình.
Thiếu niên, Vị thành niên (11 – 17 tuổi): Nhu cầu mua sản phẩm của nhóm tuổi này có thể không phải là cần thiết, thường bị ảnh hưởng bởi xu hướng và sự tò mò.
Người lớn tuổi (trên 56 tuổi): Nhu cầu mua sắm của nhóm này thường mang tính tự phát và chủ yếu phục vụ cuộc sống và sức khỏe.
Mặc dù giới trẻ (15-34) là động lực chính thúc đẩy thị trường trang sức thời trang và cả vàng trang sức (với động cơ đa dạng từ làm đẹp, thể hiện cá tính đến đầu tư), các thương hiệu không nên bỏ qua nhóm khách hàng trung niên (Gen X). Nhóm này có khả năng chi tiêu cao hơn và có thể tìm kiếm các sản phẩm có giá trị bền vững, sang trọng, hoặc phục vụ nhu cầu gia đình. Một chiến lược tiếp thị hiệu quả cần phân biệt và tiếp cận cả hai nhóm này với thông điệp và sản phẩm phù hợp, tận dụng các kênh truyền thông mà mỗi nhóm ưu tiên.
Bảng 4: Đặc điểm tâm lý và hành vi mua hàng theo độ tuổi
Độ tuổi
Đặc điểm tâm lý
Động cơ mua hàng chính
Loại sản phẩm ưa chuộng
Xu hướng chi tiêu
15-25 (Thanh niên trẻ)
Yêu thích thời trang, mong muốn thể hiện cá tính, thu nhập thấp đến trung bình.
Làm đẹp, thể hiện cá tính, theo xu hướng.
Trang sức bạc, phụ kiện thời trang, giá phải chăng.
Thường xuyên cập nhật, chi tiêu theo xu hướng.
18-34 (Thanh niên)
Độc lập, muốn thể hiện “chất riêng”, quan tâm đến giá trị và ý nghĩa.
Làm đẹp, thể hiện cá tính, đầu tư (vàng trang sức).
Trang sức bạc, vàng trang sức, cá nhân hóa.
Chi tiêu có tính toán, sẵn sàng cho sản phẩm độc đáo.
35-55 (Trung niên/Gen X)
Đã lập gia đình, quỹ thời gian hạn chế, quan tâm giá cả và giá trị bền vững.
Mua cho bản thân và gia đình, thể hiện đẳng cấp, đầu tư.
Trang sức vàng, đá quý, sản phẩm có giá trị bền vững.
Có khả năng chi tiêu cao hơn, tìm kiếm giá trị lâu dài.
>56 (Người lớn tuổi)
Nhu cầu tự phát, ưu tiên sức khỏe và tiện ích.
Phục vụ cuộc sống, sức khỏe, quà tặng cho con cháu.
Trang sức truyền thống, phong thủy, dễ sử dụng.
Chi tiêu cẩn trọng, tập trung vào nhu cầu thiết yếu.
III. HÀNH VI TIÊU DÙNG TRANG SỨC
Hành vi tiêu dùng trang sức tại Việt Nam được định hình bởi nhiều yếu tố, từ nhu cầu cá nhân đến các giá trị văn hóa và kinh tế.
Lý do mua hàng chính
Người tiêu dùng mua trang sức vì nhiều lý do, phản ánh sự đa dạng trong nhu cầu và mong muốn:
Làm đẹp: Đây là động cơ hàng đầu khiến phụ nữ đeo trang sức. Trang sức không chỉ đơn thuần là vật trang trí mà còn giúp tôn lên vẻ đẹp tự nhiên và phong cách của người đeo. Điều quan trọng là trang sức phải hài hòa với diện mạo, trang phục và hoàn cảnh sử dụng để phát huy tối đa giá trị thẩm mỹ.
Thể hiện cá tính và gu thẩm mỹ: Trang sức là một phương tiện mạnh mẽ để thể hiện bản thân, nói lên cá tính riêng biệt của mỗi người, dù là dịu dàng, mạnh mẽ hay “chất chơi”. Các xu hướng như trang sức cá nhân hóa, cho phép khắc tên, ký hiệu riêng, và phong cách layering (kết hợp nhiều món trang sức cùng lúc) đang rất được ưa chuộng, khẳng định mong muốn thể hiện bản thân của người tiêu dùng.
Thể hiện sự sang trọng, quyền lực và đẳng cấp: Đối với một số đối tượng, đặc biệt là các nữ lãnh đạo hay doanh nhân, trang sức giúp họ tạo ấn tượng, nổi bật và khẳng định vị thế xã hội. Trang sức gắn đá cũng là một xu hướng được ưa chuộng để thể hiện sự sang trọng và đẳng cấp.
Giá cả phải chăng và sự đa dạng: Đối với giới trẻ, đặc biệt là thế hệ Gen Z, trang sức bạc được ưa chuộng nhờ giá thành phải chăng, phù hợp với túi tiền. Điều này giúp họ dễ dàng sở hữu nhiều món để thay đổi theo từng bộ trang phục và phong cách. Sự đa dạng về mẫu mã và thiết kế tinh xảo cũng là yếu tố thu hút lớn đối với nhóm khách hàng này.
Đầu tư và duy trì giá trị: Trang sức, đặc biệt là vàng, ngày càng được xem là một khoản đầu tư để duy trì giá trị tài sản. Đáng chú ý, người trẻ trong độ tuổi 18-24 cũng đang xem vàng trang sức là một hình thức đầu tư , cho thấy sự thay đổi trong quan niệm về tài sản và tích trữ.
Sự đa dạng trong động cơ mua hàng cho thấy các thương hiệu không thể chỉ tập trung vào một khía cạnh duy nhất. Để thành công, họ cần phát triển danh mục sản phẩm đa dạng, từ trang sức thời trang giá phải chăng (bạc, thiết kế độc đáo) đến các sản phẩm cao cấp, giá trị (vàng, đá quý). Chiến lược marketing cũng cần được tùy chỉnh để nhấn mạnh các giá trị khác nhau: sự độc đáo và cá tính cho giới trẻ, sự sang trọng và bền vững cho phân khúc cao cấp, và ý nghĩa đầu tư/phong thủy cho các sản phẩm vàng. Đặc biệt, việc kể câu chuyện đằng sau sản phẩm và khả năng cá nhân hóa sẽ tạo ra giá trị cảm xúc mạnh mẽ, thúc đẩy quyết định mua hàng.
Độ tuổi mua trang sức nhiều nhất và xu hướng chi tiêu
Như đã phân tích ở phần trước, nhóm tuổi 18-34 (Thanh niên) là đối tượng khách hàng có tính độc lập cao trong tiêu dùng và mong muốn thể hiện bản thân thông qua các sản phẩm độc đáo. Đây cũng là nhóm tuổi chiếm gần 73% lượt tìm kiếm về thời trang (bao gồm phụ kiện) , củng cố vị thế của họ là nhóm khách hàng năng động và có ảnh hưởng lớn nhất đến thị trường. Đáng chú ý, nhóm 18-24 tuổi được xác định là đối tượng tiêu dùng vàng chính , cho thấy xu hướng mua vàng trang sức không chỉ vì giá trị thẩm mỹ mà còn vì mục đích đầu tư và tích trữ tài sản.
Tuy nhiên, thế hệ Gen X (độ tuổi trung niên) cũng đang có xu hướng chi tiêu nhiều hơn các thế hệ khác. Điều này cho thấy đây là một phân khúc tiềm năng với khả năng chi trả cao hơn, có thể hướng tới các sản phẩm trang sức có giá trị lớn, bền vững hoặc phục vụ nhu cầu quà tặng gia đình.
Bảng 5: Động cơ mua trang sức và xu hướng tiêu dùng theo độ tuổi
Độ tuổi
Động cơ chính
Loại trang sức ưa chuộng
Xu hướng chi tiêu
15-25
Làm đẹp, thể hiện cá tính, theo xu hướng.
Bạc, phụ kiện thời trang.
Mua nhiều món, giá phải chăng.
18-34
Làm đẹp, thể hiện cá tính, đầu tư (vàng).
Bạc, vàng trang sức, cá nhân hóa.
Chi tiêu có tính toán, sẵn sàng cho độc đáo.
35-55
Mua cho bản thân/gia đình, thể hiện đẳng cấp, đầu tư.
Vàng, đá quý, sản phẩm bền vững.
Chi tiêu cao hơn, tìm kiếm giá trị lâu dài.
>56
Phục vụ cuộc sống, sức khỏe.
Truyền thống, phong thủy, dễ sử dụng.
Chi tiêu cẩn trọng, tập trung nhu cầu thiết yếu.
Thời điểm mua trang sức nhiều nhất trong năm
Thời điểm mua sắm trang sức tại Việt Nam có sự phân hóa rõ rệt, phụ thuộc vào loại sản phẩm và động cơ mua hàng:
Đối với vàng/trang sức giá trị (thường mua theo quan niệm phong thủy/tâm linh):
Ngày Vía Thần Tài (mồng 10 tháng Giêng Âm lịch) là ngày quan trọng nhất trong năm để mua vàng, với niềm tin thu hút vận may và tài lộc.
Ngày mồng 1 và rằm (15 Âm lịch) hàng tháng cũng được coi là ngày tốt để mua vàng, mang ý nghĩa tài lộc khởi sinh và cầu may đầu tháng.
Các ngày Hoàng Đạo trong tháng được xem là thời điểm có năng lượng tốt cho các giao dịch tài chính, bao gồm mua vàng.
Theo quan niệm dân gian, nên tránh mua vàng vào tháng 7 Âm lịch (tháng cô hồn) do “âm khí thịnh”, và tháng 3, tháng 10 Âm lịch do có nhiều biến động thị trường.
Đối với trang sức thời trang/phụ kiện (thường mua theo mùa sale và dịp lễ tặng quà):
Các dịp lễ lớn và mùa giảm giá: Black Friday (thứ Sáu cuối cùng của tháng 11), Cyber Monday (thứ Hai đầu tiên sau Black Friday), và các đợt End of Season Sale (cuối mỗi quý) là những thời điểm giảm giá sâu, thu hút đông đảo khách hàng mua sắm thời trang và phụ kiện.
Các ngày lễ dành cho phụ nữ: Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3) và Ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10) là những dịp lý tưởng để tặng quà, trong đó trang sức là một lựa chọn phổ biến.
Tết Nguyên Đán và Giáng sinh: Đây là những mùa lễ hội lớn, thúc đẩy mạnh mẽ nhu cầu mua sắm và tặng quà, trong đó có trang sức. Lịch Mùa Vọng cũng trở thành một công cụ tiếp thị xa xỉ hiệu quả trong mùa Giáng sinh.
Lượt tìm kiếm về thời trang (bao gồm phụ kiện) thường tăng cao vào cuối quý 1 và cuối quý 4 , trùng khớp với các dịp Tết Nguyên Đán và mùa lễ hội cuối năm.
Sự khác biệt rõ rệt về động lực và thời điểm mua hàng giữa trang sức đầu tư (vàng) và trang sức thời trang đòi hỏi các doanh nghiệp phải có hai chiến lược tiếp thị riêng biệt, không thể “đánh đồng”. Đối với vàng, các chiến dịch nên tập trung vào yếu tố may mắn, tài lộc, và giá trị tích trữ, được đẩy mạnh vào các dịp lễ hội truyền thống. Đối với trang sức thời trang, trọng tâm là xu hướng, phong cách, và các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, được triển khai mạnh mẽ trong các mùa lễ hội và sale lớn. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu quả các chiến dịch, phân bổ nguồn lực hợp lý và tiếp cận đúng đối tượng khách hàng vào đúng thời điểm.
Bảng 6: Các thời điểm mua sắm trang sức phổ biến tại Việt Nam
Loại trang sức
Thời điểm/Tháng cao điểm
Lý do mua sắm chính
Vàng/Đầu tư
Ngày Vía Thần Tài (10/1 Âm lịch), Mồng 1 & Rằm hàng tháng, Ngày Hoàng Đạo.
Cầu may, tài lộc, tích trữ, đầu tư.
Thời trang/Phụ kiện
Cuối quý 1 & Cuối quý 4 (Tết, Giáng sinh, Black Friday, Cyber Monday), 8/3, 20/10.
Tặng quà, làm đẹp, theo xu hướng, tận dụng khuyến mãi.
IV. THƯƠNG HIỆU VÀ KÊNH PHÂN PHỐI
Cấu trúc thương hiệu và sự phát triển của các kênh phân phối, đặc biệt là kênh trực tuyến, là những yếu tố then chốt định hình cạnh tranh trên thị trường trang sức Việt Nam.
Các thương hiệu trang sức bán chạy nhất
Thị trường trang sức Việt Nam cho thấy sự phân hóa rõ ràng giữa các thương hiệu phụ kiện thời trang giá rẻ và các thương hiệu trang sức giá trị cao, mỗi loại có “sân chơi” và đối tượng khách hàng riêng.
Thương hiệu tổng quan thị trường “Trang sức Việt Nam” (thường bao gồm phụ kiện thời trang, giá phổ biến thấp):
Theo dữ liệu thị phần doanh thu, Hando chiếm vị trí dẫn đầu với 31,45%.
Tiếp theo là Stay eco (24,52%) và Nhựa Việt Nhật (12,36%).
Các thương hiệu khác trong top 10 bao gồm 瑞耀饰品, Việt nhật, Xưởng mộc Việt, và OEM. Những thương hiệu này dường như tập trung vào phân khúc phụ kiện thời trang đại chúng, giá cả phải chăng.
Thương hiệu trang sức uy tín và chất lượng cao (vàng, bạc, đá quý, giá trị cao):
PNJ: Là nhãn hiệu hàng đầu, chuyên phân phối các sản phẩm vàng, bạc và đá quý có giá trị cao. PNJ có các nhãn hiệu con chiến lược như PNJ Silver (tập trung vào bạc cao cấp, khách hàng trẻ 15-25 tuổi, thu nhập thấp đến trung bình) và STYLE By PNJ (nhắm đến giới trẻ với các mẫu trẻ trung, hiện đại, cá tính). PNJ chiếm đến 25% thị phần đá quý tại Việt Nam và sở hữu hệ thống hơn 200 cửa hàng bán lẻ trải dài khắp các tỉnh thành.
DOJI: Cung cấp sản phẩm ở phân khúc vừa và nhỏ, đáp ứng đa dạng yêu cầu khách hàng. Hệ thống cửa hàng bán lẻ của DOJI lên đến con số 70 tiệm trên toàn quốc.
SJC: Vàng bạc đá quý Sài Gòn, được biết đến là một trong những thương hiệu lớn và uy tín trong ngành.
Bảo Tín Minh Châu: Hệ thống cửa hàng cung cấp nhiều mẫu mã đa dạng, được đông đảo khách hàng tin tưởng.
Các thương hiệu khác được tin cậy và có danh tiếng cao bao gồm Lili Jewelry, Huy Thanh Jewelry, Skymond Luxury, Pandora (thương hiệu bạc nổi tiếng toàn cầu), Lộc Phúc Fine Jewelry, và Valerie (kim cương thiên nhiên).
Thị trường trang sức Việt Nam không chỉ có một loại hình thương hiệu. Có hai nhóm chính: một nhóm tập trung vào phân khúc phụ kiện thời trang giá rẻ, dễ tiếp cận, đáp ứng nhu cầu làm đẹp hàng ngày và thay đổi xu hướng; nhóm còn lại là các thương hiệu truyền thống, uy tín, tập trung vào trang sức vàng, bạc, đá quý có giá trị cao, phục vụ nhu cầu đầu tư, quà tặng và thể hiện đẳng cấp. Các doanh nghiệp cần nhận diện rõ mình thuộc nhóm nào để xây dựng chiến lược sản phẩm, định giá, và marketing phù hợp, tránh cạnh tranh trực tiếp trên cùng một mặt trận.
Bảng 7: Top các thương hiệu trang sức nổi bật và thị phần tại Việt Nam
Loại thương hiệu
Tên thương hiệu
Thị phần (nếu có)
Đặc điểm nổi bật
Đối tượng khách hàng mục tiêu
Phụ kiện thời trang
Hando
31,45% (doanh thu)
Giá phổ biến, phụ kiện đa dạng.
Đại chúng, giới trẻ, thu nhập trung bình.
Stay eco
24,52% (doanh thu)
Giá phổ biến, phụ kiện đa dạng.
Đại chúng, giới trẻ, thu nhập trung bình.
Nhựa Việt Nhật
12,36% (doanh thu)
Giá phổ biến, phụ kiện đa dạng.
Đại chúng, giới trẻ, thu nhập trung bình.
Vàng/Đá quý
PNJ
25% (thị phần đá quý)
Vàng, bạc, đá quý cao cấp; hệ thống hơn 200 cửa hàng; có nhãn hiệu con cho giới trẻ (PNJ Silver, STYLE By PNJ).
Khách hàng có thu nhập ổn định, đầu tư, mua sắm giá trị cao, giới trẻ yêu thời trang.
DOJI
N/A
Sản phẩm phân khúc vừa và nhỏ; 70 cửa hàng.
Đa dạng khách hàng, tìm kiếm sản phẩm giá trị vừa phải.
SJC
N/A
Thương hiệu vàng bạc đá quý uy tín.
Khách hàng truyền thống, đầu tư.
Bảo Tín Minh Châu
N/A
Mẫu mã đa dạng, uy tín lâu năm.
Đa dạng khách hàng, tìm kiếm sản phẩm chất lượng.
Pandora
N/A
Trang sức bạc nổi tiếng toàn cầu, thiết kế tinh tế.
Phái đẹp, giới trẻ, yêu thích sự tinh tế, câu chuyện thương hiệu.
Valerie
N/A
Kim cương thiên nhiên chuẩn quốc tế.
Khách hàng cao cấp, tìm kiếm sản phẩm kim cương giá trị.
Kênh bán online trang sức phổ biến
Thương mại điện tử, đặc biệt là Shopee, là kênh bán hàng không thể thiếu và là yếu tố sống còn cho sự tăng trưởng của ngành trang sức tại Việt Nam.
Sàn thương mại điện tử:
Shopee: Là nền tảng thương mại điện tử lớn nhất và được nhiều người truy cập nhất tại Việt Nam. Shopee có nhiều ưu điểm vượt trội như dễ dàng tạo gian hàng miễn phí, quy định chính sách rõ ràng, giải quyết khiếu nại nhanh chóng và hàng chục chương trình marketing mỗi ngày giúp sản phẩm tiếp cận nhiều tệp khách hàng hơn. Nhiều shop trang sức uy tín trên Shopee có lượt theo dõi và đánh giá rất cao, cho thấy hiệu quả kinh doanh trên nền tảng này: TleeJewelry (1.5M lượt theo dõi, 4.9*), LAMY (1.4M lượt theo dõi, 4.9*), Viễn Chí Bảo (604.3k lượt theo dõi, 4.9*), KYDOPAL Jewelry (447.4k lượt theo dõi, 5.0*), Bảo Ngọc Jewelry (167k lượt theo dõi, 4.9*), Phuc Minh Jewelry (33.3k lượt theo dõi, 4.9*), Tien Jewelry (9.7k lượt theo dõi, 4.9*). Ngay cả các thương hiệu lớn như PNJ cũng đã có gian hàng chính hãng trên Shopee (PNJ Official) , cho thấy sự dịch chuyển sang kênh online của cả các “ông lớn” trong ngành.
Ngoài Shopee, các sàn thương mại điện tử khác như Lazada, Tiki, và Sendo cũng là kênh bán hàng online uy tín và phổ biến tại Việt Nam, đóng góp vào sự đa dạng của kênh phân phối trực tuyến.
Mạng xã hội và các kênh khác:
Facebook và Instagram: Là các kênh bán hàng online uy tín và phổ biến, đặc biệt hiệu quả cho các mặt hàng thời trang và phụ kiện nhờ khả năng hiển thị hình ảnh hấp dẫn và tương tác trực tiếp với khách hàng.
Chợ Tốt: Một nền tảng rao vặt online cũng được liệt kê là kênh bán hàng uy tín.
Các website thương hiệu riêng (như Vua Hàng Hiệu, Valerie, KaT Jewelry) cũng là kênh phân phối quan trọng, giúp các thương hiệu xây dựng hình ảnh và trải nghiệm mua sắm độc đáo, đồng thời kiểm soát hoàn toàn thương hiệu và dữ liệu khách hàng.
Sự phổ biến và hiệu quả của Shopee cho thấy đây không chỉ là một kênh bán hàng bổ trợ mà là một trụ cột chiến lược cho các doanh nghiệp trang sức tại Việt Nam. Để thành công và duy trì lợi thế cạnh tranh, các thương hiệu cần đầu tư mạnh vào việc tối ưu hóa gian hàng trên Shopee (từ hình ảnh sản phẩm chất lượng cao, mô tả chi tiết, đến dịch vụ khách hàng và chính sách bảo hành), xây dựng uy tín thông qua đánh giá và lượt theo dõi, và liên tục cập nhật các chương trình khuyến mãi. Việc mở rộng sang các sàn khác như Lazada, Tiki và tận dụng mạng xã hội (Facebook, Instagram) để quảng bá và tương tác trực tiếp với khách hàng cũng là yếu tố then chốt để xây dựng hệ sinh thái bán hàng đa kênh vững chắc.
Bảng 8: Các kênh bán online trang sức phổ biến tại Việt Nam và đặc điểm
Kênh
Nền tảng cụ thể
Ưu điểm/Đặc điểm nổi bật
Ví dụ shop/thương hiệu thành công
Sàn TMĐT
Shopee
Lớn nhất, nhiều người truy cập, dễ tạo gian hàng, marketing mạnh.
Nền tảng rao vặt, dễ dàng đăng tin, tiếp cận người mua địa phương.
Các cá nhân, shop nhỏ.
V. XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG VÀ TRIỂN VỌNG
Thị trường trang sức Việt Nam không ngừng biến đổi, với các xu hướng mới nổi định hình sở thích của người tiêu dùng và mở ra những cơ hội phát triển mới.
Các xu hướng thiết kế và tiêu dùng nổi bật (2025)
Trang sức tối giản (“Less is More”): Xu hướng này tiếp tục là chủ đạo, với thiết kế đơn giản nhưng tinh tế, đường nét gọn gàng. Trang sức tối giản dễ dàng phối hợp với nhiều trang phục và tôn lên vẻ đẹp tự nhiên của người đeo, trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều tín đồ thời trang.
Trang sức cá nhân hóa: Xu hướng này tiếp tục thu hút những người muốn khẳng định cá tính và câu chuyện riêng của mình. Sự phát triển của công nghệ khắc laser và in 3D giúp việc tạo ra các mẫu thiết kế độc bản trở nên dễ dàng và chính xác hơn bao giờ hết, đáp ứng nhu cầu về sự độc đáo và riêng biệt.
Phong cách Layering (Tầng lớp tinh tế): Xu hướng này liên quan đến việc kết hợp nhiều món trang sức cùng lúc để tạo hiệu ứng ấn tượng và thể hiện sự linh hoạt trong phong cách. Ví dụ như kết hợp nhiều dây chuyền với độ dài khác nhau hoặc đeo nhiều nhẫn trên cùng một bàn tay, cho phép người đeo biến tấu trang sức theo tâm trạng, sự kiện hoặc phong cách riêng.
Trang sức gắn đá: Mặc dù là xu hướng vượt thời gian, năm 2025 dự kiến sẽ chứng kiến sự bùng nổ của các thiết kế sử dụng đá màu sắc, từ đá quý tự nhiên đến đá tổng hợp. Đặc biệt, gam màu nâu mocha – màu sắc chủ đạo của năm 2025 – sẽ được áp dụng rộng rãi, mang lại cảm giác ấm áp và thanh lịch, đồng thời làm nổi bật trang phục và thể hiện sự sang trọng, đẳng cấp.
Trang sức là khoản đầu tư: Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng xem trang sức vàng như một cách để duy trì giá trị tài sản và đầu tư có tính toán. Điều này cho thấy sự thay đổi trong quan niệm về trang sức, không chỉ là phụ kiện làm đẹp mà còn là một hình thức tích trữ tài sản.
Xu hướng bền vững và “vàng tái chế”: Các thảo luận liên quan cho thấy sự quan tâm đến “vàng tái chế” và “trang sức ngọc trai trong kỷ nguyên bền vững”. Điều này phản ánh xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm và ý thức về môi trường ngày càng tăng trong xã hội, tạo ra một phân khúc thị trường mới cho các sản phẩm trang sức thân thiện với môi trường.
Xóa nhòa giới tính trong ngành đồng hồ và trang sức: Một xu hướng mới nổi, cho thấy sự thay đổi trong quan niệm về trang sức, không còn bị giới hạn bởi định kiến giới tính truyền thống. Điều này mở ra cơ hội cho các thiết kế đa năng, phù hợp với mọi giới tính.
Triển vọng thị trường trong tương lai
Thị trường trang sức Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định với CAGR 4,39% đến năm 2026. Sự tăng trưởng này sẽ được thúc đẩy bởi:
Tầng lớp trung lưu đang phát triển: Với thu nhập ổn định và khả năng chi tiêu cao hơn, tầng lớp trung lưu là nhóm khách hàng chính yếu cho các sản phẩm phụ kiện thời trang.
Giới trẻ năng động: Đặc biệt là những người trong độ tuổi 18-35, họ thường xuyên theo đuổi các xu hướng thời trang mới và sẵn sàng chi tiêu cho việc cập nhật phong cách.
Sự phát triển của thương mại điện tử: Kênh online sẽ tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng, giúp các thương hiệu tiếp cận khách hàng rộng rãi hơn và tối ưu hóa chi phí vận hành.
Nhu cầu cá nhân hóa và thể hiện bản thân: Các xu hướng thiết kế như tối giản, cá nhân hóa, và layering sẽ tiếp tục định hình thị hiếu, khuyến khích các thương hiệu đổi mới và sáng tạo.
Quan niệm về trang sức như tài sản: Với sự biến động của kinh tế, vàng và trang sức có giá trị sẽ tiếp tục được xem là kênh đầu tư an toàn, đặc biệt thu hút giới trẻ.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Thị trường trang sức Việt Nam là một thị trường năng động và đầy tiềm năng, được thúc đẩy bởi sự tăng trưởng kinh tế, sự gia tăng của tầng lớp trung lưu và giới trẻ, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử. Sự ưu thế của trang sức không cao cấp và sự thống trị của các thương hiệu nội địa là những đặc điểm cấu trúc quan trọng, cho thấy thị trường đang hướng tới sự đa dạng, cá nhân hóa và tính ứng dụng trong thời trang hàng ngày.
Để thành công trong bối cảnh thị trường này, các doanh nghiệp cần xem xét các khuyến nghị chiến lược sau:
Đa dạng hóa danh mục sản phẩm theo phân khúc giá và mục đích: Do thị trường có tính lưỡng cực về giá (từ phụ kiện giá rẻ đến trang sức cao cấp), các doanh nghiệp nên phát triển các dòng sản phẩm riêng biệt. Cần có các bộ sưu tập trang sức thời trang, giá cả phải chăng để thu hút giới trẻ và đáp ứng nhu cầu thay đổi xu hướng, đồng thời duy trì và phát triển các sản phẩm vàng, đá quý có giá trị đầu tư hoặc biểu tượng cho phân khúc khách hàng cao cấp và trung niên.
Tăng cường cá nhân hóa và kể chuyện thương hiệu: Với động cơ mua hàng mạnh mẽ là thể hiện cá tính và gu thẩm mỹ, các dịch vụ cá nhân hóa (khắc tên, thiết kế riêng) và việc kể câu chuyện đằng sau mỗi món trang sức sẽ tạo ra giá trị cảm xúc vượt trội. Các thương hiệu nên tận dụng công nghệ mới như khắc laser và in 3D để dễ dàng hiện thực hóa các thiết kế độc bản.
Đầu tư mạnh vào kênh bán hàng trực tuyến, đặc biệt là Shopee: Thương mại điện tử không chỉ là một kênh bổ trợ mà là một trụ cột chiến lược. Các doanh nghiệp cần tối ưu hóa gian hàng trên Shopee (hình ảnh, mô tả, dịch vụ khách hàng, chính sách bảo hành), xây dựng uy tín thông qua đánh giá và lượt theo dõi. Đồng thời, mở rộng sự hiện diện trên các sàn khác như Lazada, Tiki và tận dụng các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram để quảng bá và tương tác trực tiếp với khách hàng.
Xây dựng chiến lược marketing linh hoạt theo mùa và phân khúc: Phân biệt rõ ràng giữa chiến dịch cho trang sức đầu tư (vàng) và trang sức thời trang. Đối với vàng, tập trung vào các dịp lễ hội truyền thống như Vía Thần Tài, nhấn mạnh yếu tố may mắn và giá trị tích trữ. Đối với trang sức thời trang, tận dụng các mùa sale lớn (Black Friday, End of Season Sale) và các ngày lễ tặng quà (8/3, 20/10, Tết, Giáng sinh) để thúc đẩy doanh số thông qua các chương trình khuyến mãi hấp dẫn và cập nhật xu hướng.
Nắm bắt xu hướng bền vững và đa dạng giới tính: Khám phá và phát triển các sản phẩm sử dụng vật liệu bền vững (như vàng tái chế, ngọc trai bền vững) để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng có ý thức môi trường. Đồng thời, cân nhắc các thiết kế trang sức xóa nhòa giới tính để mở rộng đối tượng khách hàng.
Bằng cách tập trung vào những lĩnh vực này, các doanh nghiệp có thể không chỉ đáp ứng mà còn định hình thị hiếu của người tiêu dùng Việt Nam, từ đó củng cố vị thế và đạt được tăng trưởng bền vững trong thị trường trang sức đầy cạnh tranh này.
Siết quản lý thuế bán hàng online: gánh nặng tăng chi phí, hay cơ cơ hội minh bạch và lớn mạnh? Góc nhìn từ những người kinh doanh trên môi trường số.
Ngày 15/5/2025, Cục Thuế đã có thư ngỏ gửi các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân hoạt động Thương mại điện tử (TMĐT), khuyến nghị tuân thủ nguyên tắc “Người nộp thuế tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm.” Cơ quan thuế khẳng định sẽ tiếp tục tuyên truyền, hỗ trợ nhưng cũng tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về thuế.
Thư ngỏ được ban hành trong bối cảnh việc siết quản lý thuế với hoạt động bán hàng online đang tạo ra nhiều luồng ý kiến trái chiều. Một số người coi đây là cơ hội để phát triển bài bản, minh bạch hơn; trong khi số khác lại lo ngại những chi phí gia tăng sẽ trở thành gánh nặng.
Ý kiến trái chiều từ người kinh doanh
Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, hộ kinh doanh cá thể có doanh thu từ TMĐT phải đóng 1% thuế giá trị gia tăng (VAT) và 0,5% thuế thu nhập cá nhân (TNCN), chưa kể phí sàn thương mại điện tử (thường dao động từ vài % đến 20%). Điều này khiến nhiều người bán hàng online cảm thấy áp lực, nhất là trong bối cảnh tiêu dùng suy giảm.
Người Việt chi gần 900 tỷ đồng mua hàng online trong năm 2024 (theo công ty dữ liệu thương mại điện tử Metric)
Chị V.H.H, điều hành một kho hàng và nhiều cộng tác viên chuyên bán hàng “xách tay” tại TP Hồ Chí Minh cho biết: “Tôi đã phải đóng các loại phí thông quan hàng hóa. Hai năm nay nhu cầu tiêu dùng sụt giảm, doanh số đi xuống, việc phải đóng thuế sẽ tiếp tục gây khó khăn, dễ dẫn đến đóng cửa hoạt động.”
Chị N.G – một người bán hàng online khác tại TP Hồ Chí Minh – chia sẻ thêm: “Thuế ở mức 1,5%, nghe thì ít, nhưng cộng dồn thì ảnh hưởng đến lợi nhuận. Doanh thu 100 triệu đồng, mỗi tháng phải đóng 1,5 triệu đồng. Chúng tôi buộc phải tăng giá, cắt chi phí để bù phần này.”
Tuy nhiên, không ít người lại nhìn thấy cơ hội từ việc tuân thủ thuế.
Anh Phạm Hoàng Nam, một người kinh doanh online tại Hà Nội, cho biết tháng trước vừa đóng hơn 9,7 triệu đồng tiền thuế: “Việc nộp thuế giúp mình yên tâm hơn, không lo bị xử phạt sau này. Đồng thời cũng là lợi thế cạnh tranh. Khi khách hàng thấy shop đóng thuế đầy đủ, họ tin tưởng hơn vì có sự kiểm soát. Theo Bộ Công Thương, năm ngoái có đến 70% đơn hàng online vi phạm chất lượng đến từ các shop không đăng ký, trốn thuế.”
Với chị Nguyễn Lan Anh – chủ một hệ thống bán hàng online tại nhiều tỉnh thành – việc kê khai thuế được xem là “tấm vé an toàn” cho tương lai: “Nó giúp mình tránh được rủi ro pháp lý, xây dựng uy tín với khách hàng, nhà vận chuyển, cả sàn TMĐT. Để hợp tác với đối tác lớn, mình cần minh bạch thuế.”
Ngoài ra, việc tuân thủ thuế còn giúp người kinh doanh dễ dàng tiếp cận nguồn vốn. Theo Quyết định 2568/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, doanh nghiệp có hồ sơ thuế rõ ràng có thể được vay vốn với lãi suất thấp hơn 2–3% so với thông thường.
Kỳ vọng hỗ trợ từ sàn và chính sách
Hơn 24.500 trường hợp kinh doanh TMĐT bị xử lý vi phạm thuế
Cơ quan thuế đã phát hiện và xử lý hơn 24.500 trường hợp cá nhân, hộ kinh doanh và DN hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử vi phạm nghĩa vụ thuế. Các vi phạm chủ yếu gồm:
– Không đăng ký mã số thuế.
– Khai báo doanh thu không đầy đủ.
– Chậm nộp hoặc không nộp thuế theo quy định.
Tổng số tiền truy thu và xử phạt lên đến 469 tỷ đồng.
Việc siết chặt quản lý thuế TMĐT chắc chắn tạo ra thay đổi. Nhưng đó là xu thế tất yếu để xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và bền vững hơn – nơi người kinh doanh “làm ăn đàng hoàng” được bảo vệ và phát triển đúng luật.
Theo Cục Thuế, trong 4 tháng đầu năm 2025, số thu thuế từ các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử đạt 42.600 tỷ đồng, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2024. Nguồn thu này đóng góp quan trọng cho ngân sách quốc gia trong lĩnh vực y tế, giáo dục. Đồng thời, theo Nghị quyết 43/2022/QH15, hộ kinh doanh online có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm vẫn tiếp tục được miễn thuế đến hết năm 2025.
Chính phủ cũng đã số hóa quy trình nộp thuế: Cổng Dịch vụ công quốc gia cho phép đăng ký mã số thuế online chỉ trong 10 phút, đồng bộ mã số thuế với tài khoản ngân hàng cá nhân (theo Quyết định 1466/QĐ-BTC). Tổng cục Thuế còn hợp tác với Facebook, TikTok đào tạo miễn phí hàng chục nghìn người kinh doanh online về kê khai thuế qua livestream hoặc hội thảo trực tiếp.
Dù vậy, nhiều người kinh doanh vẫn kỳ vọng thêm sự đồng hành. Chị Lan Anh đề xuất: “Các sàn TMĐT như Shopee, Lazada hay Tiki nên hỗ trợ trực tiếp việc kê khai thuế hoặc tích hợp công cụ nộp thuế vào hệ thống. Điều này giúp người bán thực hiện nghĩa vụ dễ dàng hơn.”
Anh Nam (Hà Nội) cũng mong ngành thuế sớm triển khai cơ chế các sàn khấu trừ thuế tại nguồn và nộp thay người bán như đã thông báo từ 1/4/2025, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.
Một đề xuất chung được nhiều hộ kinh doanh chia sẻ: các sàn TMĐT nên xem xét lại mức phí, bởi hiện tại mức phí từ vài phần trăm đến 20% là khá cao, gây áp lực lớn lên người bán hàng nhỏ lẻ./.
Bộ Y tế đề nghị các tỉnh mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn tình trạng buôn lậu, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
Trong vòng một tháng qua, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Y tế đã có nhiều văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng mở đợt cao điểm đấu tranh chống sản xuất, buôn bán thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sữa giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ; ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Để triển khai thực hiện Công điện số 65/QĐ-TTg ngày 15/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hôm nay, 17/5, Bộ Y tế đã ra văn bản đề nghị UBND cấp tỉnh tiếp tục triển khai các công việc sau:
Nhiều loại thuốc giả đã được phát hiện.
Mở đợt tấn công cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, vi phạm bản quyền, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ từ ngày 15/05/2025 đến ngày 15/06/2025 theo đúng yêu cầu của Công điện số 65/CĐ-TTg đối với các sản phẩm thuốc, thuốc có nguồn gốc từ dược liệu, mỹ phẩm, thực phẩm, thiết bị y tế, hóa chất diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong gia dụng và y tế.
Tiếp tục triển khai quyết liệt và hiệu quả Công điện số 40/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 về việc xử lý vụ việc sản xuất, phân phối sữa giả, số 41/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 về việc xử lý vụ việc sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và Công điện số 55/CĐ-TTg ngày 02/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường phối hợp, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh giả, sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khoẻ giả; Công văn số 2352/BYT-QLD ngày 20/04/2025 và số 2936/BYT-QLD ngày 15/5/2025 về việc tăng cường công tác đấu tranh phòng chống thuốc giả, sữa giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.
Phối hợp với Bộ Y tế triển khai thực hiện đúng tiến độ, hoàn thành các nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch số 614/KH-BYT ngày 13/5/2025 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc triển khai các công điện trên tại địa bàn tỉnh, thành phố.
Chỉ đạo các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm việc buôn bán, kinh doanh thuốc giả, thuốc nhập lậu, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ; tập trung đấu tranh phòng chống các loại tội phạm có tổ chức, thực hiện tốt công tác tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm, tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân trong việc phòng chống tội phạm và tội phạm có tổ chức; siết chặt công tác quản lý các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thuộc lĩnh vực y tế trên địa bàn, kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm, dấu hiệu tội phạm để có biện pháp phối hợp với các đơn vị chức năng truy tìm tận gốc, nhằm ngăn chặn, xử lý và kiến nghị khởi tố trong trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật.
Chỉ đạo Sở Y tế phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ và các đơn vị liên quan phổ biến và yêu cầu các nhà khoa học, nhà quản lý của ngành y tế ký cam kết không quảng cáo, giới thiệu thông tin sai lệch, thiếu cơ sở, căn cứ khoa học, phóng đại tính năng, công dụng của sản phẩm khi chưa xác minh kỹ tài liệu pháp lý liên quan đến sản phẩm; chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu có hành vi quảng cáo gian dối.
Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phổ biến tới toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thực hiện nghiêm kỷ luật công vụ, các quy chế, quy định, quy trình công tác; nâng cao trách nhiệm, đạo đức, ý thức công vụ; tuyệt đối không chịu tác động, ảnh hưởng, không lợi ích nhóm trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến việc thẩm định, cấp giấy phép hoạt động, công bố sản phẩm trong lĩnh vực y tế trên địa bàn. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đột xuất việc thực hiện các quy định phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, bao che, dung túng theo quy định của pháp luật.
“Công chức, viên chức chịu trách nhiệm pháp lý nếu để xảy ra sai phạm trong quá trình thực thi nhiệm vụ; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm toàn diện trước Thủ tướng Chính phủ nếu để xảy ra tình trạng sản xuất, kinh doanh, buôn bán thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, mỹ phẩm, thiết bị y tế giả trên địa bàn” – Bộ Y tế nhấn mạnh, đồng thời, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục chỉ đạo thực hiện và triển khai hiệu quả các nội dung đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, vi phạm bản quyền, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên.
